گرانترین بیماری فراگیر كه واگیر ندارد...

معاون دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت ضمن اشاره به تاریخچه نام‌گذاری روز جهانی دیابت، در عین حال به بررسی عوارض بیماری بر نظام سلامت جهانی پرداخت و گفت: هزینه‌های دیابت در سال 2019 میلادی به میزان 760 میلیارد دلار آمریكا بوده است و باید بدانیم دیابت مسئول 10 درصد از كل هزینه‌های صرف‌شده در سلامت است.

دكتر علیرضا مهدوی ،‌ همزمان با روز جهانی دیابت، گفت: سازمان بهداشت جهانی همراه فدراسیون بین‌المللی دیابت از سال 1991، روز 14 نوامبر برابر با 23 آبان ماه هر سال(امسال 24 آبان ماه) را با نام «روز جهانی دیابت» نامگذاری كرده‌اند تا به این بهانه روزی هم برای بالابردن سطح اطلاعات و آگاهی همه مردم دنیا از این بیماری شایع داشته باشیم و همراه با 170 كشور جهان با بیماران دیابتی هم‌صدا شویم. اگرچه دیابت درمان‌پذیر نیست، اما قابل كنترل است. روز 14 نوامبر سالروز تولد دكتر فردریك بانتینگ محققی است كه با همكاری چارلز بست برای اولین بار در سال 1922 انسولین را برای درمان افزایش قند خون بیماران دیابتی معرفی كرد.
گرانترین بیماری فراگیر كه واگیر ندارد
100 سالگی كشف انسولین

وی با اشاره به اینكه امسال یكصدمین سال كشف انسولین است، ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی از سال 2009 برنامه‌های روز جهانی دیابت را بر دو اصل آموزش و پیشگیری از دیابت بنا نهاده كه این خود نشان‌دهنده میزان اهمیت این دو موضوع است. موضوع آگاهی و خود مراقبتی شهروندان همراه با فراخوان بسیج همگانی برای مواجهه با این بیماری كه گران ترین بیماری فراگیر غیر مسری جهان نام گرفته با بالا رفتن آمار مبتلایان به دیابت در ایران و جهان تبدیل به نیازی جدی و تامل برانگیز برای دولت ها و مردم شده است.
نقش پرستاران در كنترل دیابت

وی با اشاره به شعار امسال روز جهانی دیابت مبنی بر «پرستاران در دنیای دیابت تغییر را ایجاد می‌كنند»، گفت: پرستاران به عنوان یك عضو بسیار ارزشمند جامعه، كارهای برجسته‌ای را برای حمایت از افرادی انجام می‌دهند كه با طیف وسیعی از مشكلات سلامتی زندگی می‌كنند. افرادی كه با دیابت زندگی می‌كنند یا در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند، به حمایت آن‌ها نیز نیاز دارند. پیشگیری، آموزش و غربالگری و مراقبت از بیماران توسط تیمی انجام می‌شود كه در سیستم ما بهورز و مراقب سلامت اولین برخورد با بیمار را دارند و وظیفه اصلی آموزش و مراقبت بیماران به معنای پیگیری درمان، تغذیه، سلامت روان و... آنها بر عهده این افراد است.

وی در ادامه، بیان كرد: پرستاران 59 درصد از كاركنان سلامت را به عنوان بزرگ‌ترین گروه شغلی شامل می‌شوند، نیروی كار پرستاری در جهان بالغ بر 27.9 میلیون نفر است كه بیش از 19.3 میلیون پرستار حرفه‌ای هستند و تقریباً 90 درصد از نیروی كار پرستاری خانم ها هستند.

معاون دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت افزود: پرستار آموزش دهنده نیز وظیفه آموزش بیماران را دارد. مشكلاتی كه بیمار در مورد كنترل دیابت دارد بر عهده پرستاران است؛ اما چون نحوه پیشگیری در كشور ما متفاوت است زمانی هم كه نام پرستار می‌آید تصور مراقبت بیمارستانی در ذهن شكل می‌گیرد. طبیعتا پرستاران علاوه بر مراقبت بالینی، مراقبت هوم‌كر (مراقبت در منزل) در موارد پیشرفته بیماری هم ارائه می‌دهند. زمانی كه در مورد پرستاران می‌گوییم عامل تغییر در دنیای دیابت هستند، اول در حوزه آموزش بیماران است و دوم در مورد مراقبت از بیماران بویژه در موارد پیشرفته بیماری است كه در منزل یا بیمارستان این خدمات را دریافت می‌كنند. در سطح پیشگیری ‌و آموزش كلی دیابت بیشتر بهورزان و مراقبین سلامت درگیر هستند.

مهدوی ادامه داد: با توجه به تاكیدی كه امسال در زمینه پرستاران آموزش دهنده وجود دارد، در این مدت سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن متخصصین غدد دوره‌ كوتاه مدت آموزشی برای پرستاران طراحی كردند كه دوره‌ای حرفه‌ای و كوتاه مدت است كه پرستاران بتوانند در كنار پزشكان متخصص این امر، خدمات مراقبتی به بیماران ارائه دهند. علاوه بر آن امسال قرار است از دستورالعملی برای خودپایشی و خود مراقبتی دیابت رونمایی شود. دستورالعمل‌های مختلفی برای پایش قند خون وجود دارد زیرا تیپ‌های مختلف دیابت سبب شده گروه درگیر با بیماری از طیف سنی متفاوتی تشكیل شده باشند كه بسته به نوع بیماری نحوه درمان متفاوتی هم دارند.
آثار كرونا بر زندگی مبتلایان دیابت

وی با تاكید بر اینكه در خود مراقبتی دیابت یكی از مهم‌ترین كارها چك كردن قندخون است، تصریح كرد: استاندارد ویژه‌ای برای اینكه هرگروه سنی با هرنوع دیابت یك یا دو چندبار در طول روز باید قندخون خود را چك كند وجود نداشته و چنین دستورالعملی با كمك متخصصین غدد و انجمن دیابت تهیه شده است كه با شرایط كشور ما هماهنگ باشد كه از این دستورالعمل در هفته ملی دیابت رونمایی خواهد شد.
اپلیكیشینی برای خودمراقبتی در بیماران دیابتی



معاون دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، افزود: یكی دیگر از اقدامات ما در هفته دیابت در خصوص موبایل هلث خواهد بود، یعنی اپلیكیشن‌هایی كه به بهبود مراقبت كمك می‌كند. با شروع پاندمی كووید19 بسیاری از مراقبت‌های بیماران به تعویق افتاد و ما شاهد این بودیم كه خیلی از مراقبت‌ها نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل كاهش یافته بود. از این رو اپلیكیشنی به همكاران دانشگاه‌های علوم‌پزشكی معرفی كردیم كه توصیه كنند بیماران از آنها استفاده كنند. این اپلیكیشن برای خود مراقبتی دیابت و قندخون مناسب است و بیمار با وارد كردن شرایط خود به این اپلیكیشن راهنمایی‌های لازم را دریافت می‌كند و می‌توانند رژیم غذایی خود را تا حدی اصلاح كنند، در مورد قندخون خود از طریق اپلیكیشن تصمیم‌گیری كنند و ... اما در كنار همه این موارد تاكید بر رژیم غذایی صحیح و فعالیت بدنی مناسب از مهم‌ترین اهداف ما برای هفته دیابت است. این فعالیت‌ها به دلیل پاندمی كووید19 به صورت مجازی خواهد بود.

وی با تاكید بر لزوم رعایت نكات بهداشتی در دوران شیوع كرونا، بیان كرد: دیابتی‌ها بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به كرونا نیستند ولی در صورت ابتلا به بیماری ممكن است شكل شدیدتری از آن را تجربه كنند. بیماری دیابت مانند سایر بیماری‌های مزمن غیرواگیر عامل خطری است كه می‌تواند عوارض كووید19 را افزایش دهد. بنابراین تاكید ویژه‌ای بر اصول رعایت فاصله اجتماعی، زدن ماسك، شستن دست‌ها، عدم دست زدن به صورت و بینی و... است. مبتلایان در صورت ابتلا به كرونا باید بیش از همیشه بر كنترل قندخون دقت كرده و داروهایشان را به موقع مصرف كنند.
دیابت؛ بزرگترین اپیدمی تاریخ



مهدوی درباره آمار ابتلا به دیابت در جهان، گفت: در سال 2019 میلادی 463 میلیون بزرگسال یعنی یك نفر در هر 11 نفر مبتلا به دیابت نوع دوم بودند و در سال 2020 نیز این رقم به 483 میلیون نفر رسید. در سال 2019 مبتلایان به نوع اول دیابت با سن كمتر از 14 سال حدود یك میلیون و 100 هزار نفر برآورد شدند و سالانه 128 هزار نفر مبتلای جدید نیز شناسایی می‌شود.

وی با تاكید بر اینكه طی سال‌های اخیر افزایش شیوع بیماری دیابت در جهان، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل كرده است، خاطرنشان كرد: انتظار می‌رود تا سال 2030 تعداد افراد مبتلا به دیابت به 578 میلیون نفر افزایش یابد و ممكن است تا سال 2045 تعداد بیماران از مرز 700 میلیون نفر نیز بگذرد. افزایش شیوع دیابت از سال 2019 تا 2045 برای منطقه اروپا 15 درصد است، ولی در منطقه ما كه بر اساس تقسیم‌بندی‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستیم تا 96 درصد خواهد بود و بعد از آفریقا كه با 143 درصد بالاترین رتبه را دارد منطقه MENA در جایگاه دوم قرار دارد.

وی با بیان اینكه نیمی از مبتلایان به دیابت در جهان از بیماری خود اطلاع ندارند، اظهار كرد: طبق آخرین مطالعه انجام شده در كشور ما نیز یك چهارم بیماران از بیماری خود بی‌اطلاع هستند.

مهدوی ادامه داد: 3 نفر از هر 4 دیابتی در كشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می‌كنند. از هر 6 تولد یك مورد درگیر قند خون بالا (هیپرگلیسمی) در بارداری هستند. همچنین بر اساس آمارها دو سوم افراد مبتلا به دیابت در مناطق شهری زندگی می‌كنند و سه چهارم آن‌ها در سن كار هستند. نكته قابل توجه آن است كه از هر 5 نفر مبتلا به دیابت (136 میلیون نفر) یك نفر بالای 65 سال سن دارد و بر این اساس در سال 2019 حدود 20 درصد بیماران سالمند بوده‌اند. متاسفانه 4.2 میلیون نفر در سال 2019 در اثر دیابت فوت كردند. هزینه های دیابت در سال 2019 میلادی به میزان 760 میلیارد دلار آمریكا بوده است و باید بدانیم دیابت مسئول 10 درصد از كل هزینه‌های صرف‌شده در سلامت است.
هزینه‌های كمرشكن دارو و درمان دیابت در جهان

وی افزود: دیابت بیماری است كه شیوع بسیار بالایی دارد و هزینه‌بری بسیار زیادی هم دارد. تخمین فدراسیون بین‌المللی دیابت این است كه هزینه درمان دیابت و عوارض آن در دنیا تا 10 سال آینده از 800 میلیارد دلار بگذرد. از طرف دیگر مرگ‌ومیر و عوارض آن هم بالاست. سال 2019 حدود 4.2 میلیون نفر از جمعیت دنیا به خاطر دیابت از بین رفتند؛ یعنی تقریبا 11.3 درصد كل مرگ و میرهای جهان بابت دیابت و عوارض آن بوده است. گفته می‌شود كه تقریبا هر هشت ثانیه در دنیا یك نفر به خاطر دیابت از دنیا می‌رود. در واقع مرگ‌ومیر ناشی از دیابت و عوارض آن از جمع مرگ‌ومیر در بیماری‌های واگیری مثل سل، مالاریا و ایدز بیشتر است.

وی در ادامه با اشاره به تاثیر بیماری‌های زمینه‌ای در بروز سخت‌تر كرونا، تاكید كرد: در برخی كشورهای جهان، تا 50 درصد افرادی كه مبتلا به كووید 19 شدند، مبتلا به دیابت بودند.
سهم ایران از آمار مبتلایان به دیابت

مهدوی در خصوص آمار ابتلا به دیابت در ایران نیز گفت: 11 درصد جمعیت بالای 25 سال در كشور به دیابت مبتلا هستند كه در این میان تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع دو بسیار قابل توجه‌تر از مبتلایان به دیابت نوع یك است. از این آمار یاد شده 10 درصد را مردان و 11.5 درصد را زنان تشكیل می‌دهند. متاسفانه مرگ‌های ناشی از دیابت سالانه حدود 32000 تا 35000 نفر است. با توجه به اهداف سند ملی پیشگیری و كنترل بیماری‌های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط، جمهوری اسلامی ایران متعهد شده است كه سیر صعودی شیوع دیابت را تا سال 1404 متوقف كند.

وی درباره اینكه دو نوع بیمار دیابتی وجود دارد، گفت: دیابت نوع یك بیشتر در كودكان و نوجوانان دیده می‌شود. در این نوع دیابت، بدن دیگر انسولین تولید نمی‌كند و در نتیجه فرد به دیابت نوع اول دچار می‌شود كه باید برای ادامه حیات خود اقدام به تزریق انسولین كند. تشنگی، پر ادراری، پرخوری، كاهش وزن ناگهانی و... از علائم دیابت نوع یك است.

وی در ادامه در تشریح دیابت نوع دوم افزود: در نوع دوم دیابت، میزان انسولین در بدن كاهش یافته و یا مقاومت سلول‌های بدن به انسولین بالا رفته است. این نوع از دیابت به دلیل كاهش اندك اندك انسولین در بدن و به مرور زمان، بدون علائم بوده و بدن خود را با شرایط ایجاد شده وفق می‌دهد و با گذر زمان و افزایش سن، میزان انسولین كاهش یافته و از 30سالگی به بعد در افراد شناسایی می‌شود.

مهدوی در خاتمه با اشاره به اینكه 374 میلیون نفر در جهان دچار اختلال تحمل گلوكز هستند، اظهار كرد: در صورت عدم مداخله موثر بسیاری از آن‌ها، مبتلا به دیابت خواهند شد. از هر 6 تولد یك مورد، درگیر قند خون بالا (هیپرگلیسمی) در بارداری بوده است.