گرایش به داروهای غیراستاندارد، تهدید كننده سلامت و حیات است.
مریم اخگری رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مركز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشكی قانونی استان تهران افزود: بررسی های به عمل آمده در آزمایشگاه های سم شناسی پزشكی قانونی بر روی داروهای ترك اعتیاد، افزاینده وزن (بدنسازی)، كاهنده وزن و افزاینده قوای جنسی نشان می دهد كه داروهای فله ای و بدون برچسب وزارت بهداشت موجود در عطاری ها، حاوی مواد مؤثره دارویی بوده و در صورت استفاده، تهدید كننده سلامتی و حیات افراد هستند.
وی ادامه داد: استفاده از طب مكمل و جایگزین امری شناخته و پذیرفته شده در جهان بوده و در بسیاری از كشورها در حال گسترش است و در سال های اخیر مصرف داروهای مكمل با پایه گیاهی در كشور ما نیز روند رو به رشد داشته است.
اخگری خاطرنشان كرد: برخلاف وجود قوانین مربوط به تولید، توزیع و مصرف داروها در مكمل های مختلف، هیچ یك از فرآورده های گیاهی تقلبی از این سدها عبور نكرده و هر یك می توانند به عنوان تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب شوند.
عضو هیات علمی سازمان پزشكی قانونی كشور افزود: متأسفانه بسیاری از مكمل های دارویی كه با منشاء به اصطلاح گیاهی از مبادی غیررسمی وارد كشور شده و یا از طریق شبكه های ماهواره ای و اینترنتی به فروش می رسند داروی تقلبی بوده و مصرف آن ها می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای فرد ایجاد كند.
وی با اشاره به تعریف سازمان جهانی بهداشت از «داروهای تقلبی» تصریح كرد: دارویی كه به صورت عمدی، به لحاظ هویت و منشا، دارای برچسب اشتباه باشد در زمره داروی تقلبی قرار دارد. در تعریف سازمان جهانی بهداشت تصریح شده است: فرآورده ای غیراستاندارد كه كیفیت، ایمنی و كارایی كمتری نسبت به نمونه های استاندارد دارند، داروی تقلبی هستند. متأسفانه عمده مكمل های گیاهی موجود در بازار سیاه دارویی ایران دارای این خصوصیات بوده و به عنوان داروهای تقلبی محسوب می شوند.
به گفته اخگری، از مكمل های موجود در بازار سیاه دارویی ایران می توان به مكمل های گیاهی نیروزا و افزاینده وزن، كاهنده وزن، افزاینده های قوای جنسی و مكمل های مورد استفاده در ترك اعتیاد اشاره كرد.
رئیس آزمایشگاه سم شناسی مركز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشكی قانونی استان تهران با بیان اینكه افراد سودجو با هدف دستیابی به نتیجه سریع و مورد پسند بیمار مبادرت به تهیه فرآورده های گیاهی تقلبی با قیمت های گزاف می كنند، اظهار داشت: این تركیبات حاوی گیاهان مختلف همراه با مقادیر نامشخصی از داروهای شیمیایی هستند كه نام هیچ یك از آن ها روی برچسب دارو ذكر نشده است.
اخگری گفت: داروهای گیاهی تقلبی عمدتاً به شكل دست ساز تهیه شده و هیچ یك از مراحل كنترل كیفیت در مورد آن ها انجام نمی شود ضمن آنكه بسیاری از شكایات ارجاعی به سازمان پزشكی قانونی كشور ناشی از عوارض مصرف داروهای گیاهی تقلبی بوده كه به عنوان مكمل به افراد فروخته شده اند.
وی با بیان اینكه داروهای تقلبی در شكل های مختلف قرص، كپسول و ساشه (پودری) و در رنگها و طرح های مختلف موجود است، افزود: داروهای گیاهی دست ساز دارای طیف گسترده‌ای است و به عنوان مكمل های غذایی، مواد نیروزا، داروهای لاغری، داروهای چاقی، داروی چربی سوز، داروهای ترك اعتیاد به سیگار و مواد مخدر، داروهای بدنسازی، داروهای ضد چروك و جوانی پوست، داروهای افزاینده قوای جنسی و بسیاری از مواد دیگر به بیماران معرفی می شوند.
داروهای ترك اعتیاد دست ساز با برچسب «صرفا گیاهی»
وی تاكید كرد: بررسی بر روی داروهای مختلف ترك اعتیاد غیراستاندارد نشان داد كه این داروها عمدتاً حاوی دیفنوكسیلات، ترامادول، متادون، كدئین، استامینوفن، فلوكستین، سرترالین، دكسترومتورفان، سیپروهپتادین، كلرفنیرامین و سیپروهپتادین بوده اند.
داروهای افزاینده وزن تقلبی
اخگری گفت: داروهای افزاینده وزن عمدتاً حاوی تركیباتی از خانواده كورتیكواستروئیدها (كورتون ها) هستند كه موجب جذب آب در بدن شده و وزن را افزایش می دهند. استفاده از این تركیبات موجب افزایش كاذب اشتها شده و افزایش وزن را به همراه خواهد داشت.
وی افزود: دیابت، پوكی استخوان، ایجاد آكنه پوستی، زخم های دستگاه گوارش، افسردگی، ضعف عضلانی و مشكلات پوستی از سایر عوارض مصرف تركیبات كورتیكواستروئیدی است. در مصرف موقت، كورتون ها سبب شفافیت و براق شدن پوست شده ،اما در مصرف طولانی مدت خطوط آبی رنگ در پوست، شكنندگی پوست و پیری زودرس را موجب می شوند.
رئیس آزمایشگاه سم شناسی مركز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشكی قانونی استان تهران گفت: از دیگر اجزای استخراج شده از این داروها سیپروهپتادین است كه دارویی از دسته آنتی هیستامین ها بوده و موجب افزایش اشتها می شود. از عوارض داروی سیپروهپتادین می توان به تاری دید، خواب آلودگی، خشكی دهان، تهوع، استفراغ، بی قراری و عصبانیت اشاره كرد.
دارو های درمان كننده چاقی
اخگری گفت :دارو های درمان كننده چاقی امروزه دارای مصارف زیادی بوده و به خصوص خانم ها از طرفداران مصرف این داروها می باشند. معرفی كنندگان دارو با تبلیغ این مسئله كه داروی ارائه شده فاقد عوارض بوده و موجب كاهش وزن قابل توجه در طی یك ماه می شود اقدام به فریب مشتریان و فروش داروی خود می كنند.
وی تاكید كرد:باید توجه داشت كه داروهایی كه تحت عنوان داروهای چربی سوز، داروی لاغری بدون نسخه و گیاهی معرفی می شوند عمدتا" حاوی تركیبات آمفتامینی و شبه آمفتامینی بوده و در مصرف كنندگان عوارضی مانند لرزش، تعریق، افزایش فشار خون، بی خوابی، لاغری سریع، كاهش اشتها، سردرد، توهم، قرمزی چشم، حملات قلبی و مرگ را ایجاد می كنند.
رئیس آزمایشگاه سم شناسی مركز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشكی قانونی استان تهران ادامه داد: داروهای كاهنده وزن عمدتاً حاوی تركیب سیبوترامین هستند. این دارو از سال 2010 از بازار دارویی آمریكا جمع آوری شده است. مصرف سیبوترامین می تواند موجب ایجاد عوارضی شبیه به تركیبات آمفتامینی در بدن شود كه از جمله عوارض آن می توان به افزایش فشار خون، مشكلات كبدی و كلیوی، تشنج، خونریزی مغزی، افسردگی و ... اشاره كرد.
دارو های افزاینده قوای جنسی
اخگری تصریح كرد:دارو های افزاینده قوای جنسی نیز صرفا" گیاهی نبوده و دارای مواد موثره ای مانند سیلدنافیل هستند. این دارو دارای عوارضی از قبیل سردرد، گرگرفتگی، از دست دادن دید محیطی، افت فشار خون، از دست دادن شنوایی و تاری دیداست. در مطالعه ای كه در اداره كل پزشكی قانونی استان بوشهر روی داروهای گیاهی افزاینده قوای جنسی انجام شد، این داروها حاوی داروی سیلدنافیل با دوز نامشخص بود. به علاوه یكی از اشكال دارویی عرضه شده تحت عنوان افزاینده قوای جنسی، حاوی ترامادول با دوز بالا بوده است.
وی افزود: این داروهای عمدتاً با مقادیر بیش از محدوده درمانی و با دوزهای متغیردر فرآورده های گیاهی قابل جستجو هستند لذا مصرف این داروها موجب افزایش خطر ایجاد مسمومیت و عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها تا چندین برابر حالت استاندارد خواهد شد.
