عملكرد برنامه كشوری غربالگری بیماری كم كاری تیروئید در نوزادان در پاندمی كرونا

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، خدمات پیگیری و درمان بیماری های غیرواگیر در دوران پاندمی Covid 19 به شدت مختل شده است. گزارشWHO از 155 كشور جهان نشان می دهد كه این اختلال در كل كشورها اتفاق افتاده است ولی شدت آن در كشورهای با درآمد پایین بیش تر است

در شرایط اپیدمی ها، بلایا و بحران ها، برنامه های سلامتی در بخش های مختلف ارایه خدمت (غربالگری، تشخیص و درمان، مراقبت و پیگیری ها) آسیب پذیر می شوند و احتمال كاهش پوشش برنامه های سلامتی و عدم ارایه استاندارد و دقیق خدمات، به خصوص در نوزادان بسیار بیش تر است.

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، خدمات پیگیری و درمان بیماری های غیرواگیر در دوران پاندمی Covid 19 به شدت مختل شده است. گزارشWHO از 155 كشور جهان نشان می دهد كه این اختلال در كل كشورها اتفاق افتاده است ولی شدت آن در كشورهای با درآمد پایین بیش تر است (1).

با توجه به ماهیت بیماری كم كاری تیرویید نوزادان و بروز عواقب جدی همچون عقب ماندگی ذهنی در مبتلایان، در صورت عدم و یا تاخیر در انجام آن، باید در هر شرایطی غربالگری نوزادان انجام شود (2).

ربرتون و همكاران، با استفاده از مدلینگ تخمین زده اند كه پوشش خدمات مادر و كودك در پاندمی Covid 19، 8/9 % تا 9/51 % كاهش می یابد (3).

نیاز نوزادان به غربالگری بیماری های شایع قابل پیشگیری و درمان، در پاندمی ها، قبل و یا بعد از آن ها، تفاوتی تدارد. در نتیجه، پاندمی ها و بحران ها، حتی المقدور، نباید تاثیری بر روند اجرای برنامه غربالگری نوزادان داشته باشد. اكنون، با بروز پاندمی Covid 19 در دنیا، اندیشیدن و به كارگیری تدابیر موثر برای پیشگیری و به حداقل رساندن ابتلا به این ویروس در پرسنل ارایه دهنده خدمات، نوزاد و والدین و ارایه دقیق و مناسب خدمات سلامتی ضروری است، تا تمامی نوزادان از خدمات سلامتی برخوردارشده و پوشش برنامه ها كاهش نیابد.

برنامه كشوری غربالگری بیماری كم كاری تیرویید نوزادان، از مهر سال 1384 در سیستم سلامت كشور ادغام گردیده است و كارنامه موفق و درخشانی دارد و به كلیه شاخص های اجرایی مورد نظر دست یافته است. با بروز پاندمی و با توجه به احتمال اختلال در ارایه خدمات به نوزادان و نامطلوب شدن شاخص های برنامه، اداره غدد و متابولیك دفتز مدیریت بیماری های غیرواگیر برآن شد كه از همان ابتدای شروع پاندمی ، با تدابیر و اقدامات مناسب، از بروز اختلال در اجرای برنامه و خدمت رسانی به نوزادان پیشگیری كرده و یا لااقل تاثیرات را به حداقل ممكن برساند.

در همین راستا، دستورالعمل های لازم تدوین شد و به سرعت به دانشگاه ها/دانشكده های علوم پزشكی كشور ابلاغ گردید. به علاوه پایش و نظارت روند اجرای برنامه به صورت مجازی و با تلفن انجام گردید و ادامه دارد.

از طرف دیگر، همكاران صدیق و كوشای مجری برنامه كشوری غربالگری بیماری كم كاری تیرویید نوزادان در دانشگاه ها/دانشكده های علوم پزشكی كشور با جوانمردی و احساس مسئولیت مثال زدنی، دستورالعمل های ابلاغی جدید را عملیاتی كرده و به موفقیت بزرگ و ارزشمند، عدم اختلال در شاخص های اجرایی كشوری برنامه نایل آمدند.

گزارشات بین المللی نشان می دهد كه اجرای برنامه های غیرواگیر (1) و از جمله غربالگری نوزادان (4) در بعضی كشورها دچار اختلال شده است. اما در شرایطی بسیار بحرانی، برنامه كشوری غربالگری بیماری كم كاری تیرویید نوزادان در ایران، نه تنها دچار نقصان نشد، بلكه به ارتقا شاخص های برنامه دست یافت.

به علاوه، برای غربالگری از پاشنه پای نوزادان مشكوك و یا مبتلا به Covid 19 و پیشگیری از ابتلای نمونه گیر و نوزادان دیگر، روشی ابداعی به نام Drive Through بكار گرفته شد. در این روش، با هماهنگی قبلی، نوزاد بیمار و یا مشكوك به ابتلا به Covid 19، با اتومبیل به حیاط "مركز نمونه گیری" آورده شده و نمونه گیر با رعایت كلیه اصول ایمنی نمونه گیری از پاشنه پا، در محوطه اتومبیل، اقدام به نمونه گیری می نماید و سپس كلیه تجهیزات نمونه گیری در Safty Box مخصوص و لباس نمونه گیر نیز در سطل مخصوص زباله های آلوده قرار می گیرد.

بدین ترتیب، نوزاد مبتلا و یا مشكوك به بیماری، اصلا به محیطی كه دیگر نوزادان هستند وارد نمی شود، اما نمونه گیری انجام می گردد.