كمبود ویتامین D، تهدیدی برای سلامت

گزارش های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی حاكی از آن است كه 30 تا 50 درصد جمعیت كشور با كمبود ویتامین D مواجه هستند و بیشترین میزان شیوع این كمبود در سالمندان، زنان در سنین باروری و كودكان مشاهده می شود.

ویتامین D، یك ویتامین محلول در چربی است و چرخش مقادیر كافی این متابولیت در گردش خون جهت حفظ سلامت استخوان ها و بهبود عملكرد سیستم ایمنی، غده های جنسی و عضلات در همه سنین و نژادها ضروری است.

نتایج تحقیقات كشوری نشان می دهد كمبود ویتامین D باعث بروز بیماری های مانند «ام اس» می شود و بر اساس مشاهدات در مناطقی كه آفتاب بیشتری دارند این بیماری كمتر دیده شده و كمبود آن میزان ترشح انسولین از پانكراس را كاهش می دهد و در نتیجه احتمال ابتلا به دیابت نوع اول بالا می رود.

عباس بهروزی متخصص داخلی روز یكشنبه در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش شیوع بیماری های ناشی از كمبود ویتامین D مانند همه دنیا سلامت ایرانی ها را هم تهدید می كند و شیوع این ویتامین در زنان بیشتر مشاهده می شود.

كمبود ویتامین D در كدام بیماری ها نقش دارد؟

وی افزود: كمبود این ویتامین باعث بروز بیماری های مفصلی و استخوانی مانند آرتروروماتویید و پوكی استخوان تا انواع بیماری های عفونی و سیستم ایمنی، همچنین سرطانها و بیماری های مزمن مرتبط با عروق می شود و گرچه نقش ویتامین D در سلامت استخوانها و پیشگیری از نرمی و پوكی استخوان به اثبات رسیده اما مصرف این ویتامین به تنهایی اثر مشخصی بر كاهش شكستگی ها را نشان نداده و باید این ویتامین به همراه كلسیم استفاده شود تا بتواند تاثیر مناسبی بر پیشگیری از شكستگی های استخوانی بگذارد.

بهروزی ادامه داد: كمبود ویتامین D می تواند با اثرگذاری بر افزایش فشار خون یا تغییر مقاومت به انسولین و یا بزرگ شدن قلب بر بیماری ها پر فشاری خون، دیابت و قلبی و عروقی تاثیر بگذارد.

علل كمبود ویتامین D چیست؟

این پزشك افزود: در اغلب موارد میزان ویتامین D كه از طریق منابع غذایی در اختیار بدن قرار می گیرد كافی نیست، از طرفی منابع غذایی غنی شده نیز محدود بوده و قادر به تامین مقدار مورد نیاز كودكان و بالغان نیست و در حقیقت تولید ویتامین D در مجاورت تابش اشعه ماورای بنفش خورشید در پوست انسان، عمده ترین منبع تامین كننده آن برای بدن است.

بهروزی گفت: كاهش سنتز در پوست، افزایش متابولیسم، تغذیه با شیر مادر، نارسایی كبد، بیماری های مزمن كلیه، اختلالات ارثی، سل و پركاری تیرویید و غیره از دلایل مهم كمبود ویتامین هستند و بهترین منبع این ویتامین نور مستقیم آفتاب است و در اثر تابش اشعه خورشید به پوست ویتامین D در پوست تولید می شود.

وی افزود: نور آفتاب از پشت شیشه این خاصیت را ندارد، روغن كبد ماهی كه بصورت دارو مصرف می شود نیز منبع غنی ویتامین D بوده و جگر، تخم مرغ، كره و شیر و ماهی های چرب مثل ماهی آزاد، قزل آلا، ساردین هم منابع خوبی از این ویتامین هستند.

زهرا عبدالهی مدیر كل فتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیز روز یكشنبه در این زمینه گفت: برای پیشگیری از كمبود ویتامین D، دستورالعمل مكمل یاری در كودكان زیر 2 بازنگری شد و براساس دستورالعمل جدید، همه كودكان باید از سه تا پنج ماه پس از تولد، قطره حاوی IU 400 ویتامین D و IU 1500 ویتامین A را به میزان 25 قطره در روز مصرف كنند.

وی افزود: همچنین كمیته ملی مشورتی پیشگیری و كنترل كمبود ویتامین D توصیه می كند به عنوان مكمل یاری هر دو ماه یك مكمل 50 هزار واحدی ویتامین D برای كودكان 2 تا 12 سال تهیه شود و برنامه مكمل یاری ویتامین D به میزان یك عدد مكمل 50 هزار واحدی یك بار در ماه در دبیرستان های دخترانه و پسرانه كشور از سال 1394 به مورد اجرا گذاشته شده و جوانان، میانسالان و سالمندان نیز برای پیشگیری از كمبود ویتامین D، باید ماهانه یك عدد مكمل 50 هزار واحدی ویتامین D مصرف كنند.

عبداللهی تصریح كرد: اكنون برنامه مكمل یاری ویتامین D، از طریق شبكه های بهداشتی درمانی كشور اجرا می شود و افراد با مراجعه به پایشگاه های سلامت در شهر و خانه های بهداشت در روستا با تشكیل پرونده الكترونیك سلامت، مكمل ویتامین D را براساس دستور العمل های موجود، به طور رایگان دریافت می كنند. زنان باردار نیز باید از آغاز دوران بارداری تا هنگام زایمان روزانه یك عدد مكمل هزار واحدی ویتامین D مصرف كنند.

وی گفت: غنی سازی شیر و روغن های مایع خوراكی با ویتامین D نیز یكی دیگر از راهكارهایی است كه به اجرا گذاشته شده و می تواند بخشی از ویتامین مورد نیاز را تامین كند.