زنان و مردانی كه در سراسر كشور و در دوردست ترین مراكز بهداشتی در حال خدمتند و بی شك بسیاری از دستاوردهای نظام سلامت بواسطه حضور آنها محقق شده است.
سال 1363 وزارت بهداشت با هدف ارایه خدمات و مراقبتهای اولیه سلامت به جمعیت روستایی، اقدام به ایجاد خانه های بهداشت كرد و در جهت تامین كادر متخصص این خانه ها به تربیت افرادی مشغول شد كه بهورز نام گرفتند. اكنون حدود 36 سال از حضور بهورزان در نظام سلامت می گذرد و امروز توسعه شاخصهای سلامت كشور از جمله كاهش مرگ و میر مادران، نوزادن و كودكان، پوشش واكسیناسیون و كاهش بیماریهای واگیر و غیرواگیر مرهون تلاش بهورزان در دل روستاهاست.
ارائه خدمات توسط بهورزان در قالب شبكه بهداشتی و با هدف پوشش بیشتر خدمات در اكثر مناطق كشور آغاز شد. ارائه خدمات بهداشتی در خانه‌های بهداشت روستایی، عشایری و شهری و مراكز جامع خدمات سلامت تنها بخشی از فعالیت بهورزان است؛ كسانی كه به اذعان دكتر رییسی - معاون بهداشت وزارت بهداشت در شرایط كرونایی كشور بهترین اقدامات را انجام دادند و با تلاش آنها هدف غربالگری كرونا در میلیون‌ها ایرانی در سه مرحله در حال انجام است.
از سوی دیگر نمی‌توان از ارائه خدمات بهداشتی توسط بهورزان در بحران‌هایی مانند سیل ابتدای سال 1398 و زلزله كرمانشاه غافل بود؛ قشر زحمت‌كشی كه اولین مامن بسیاری از ما در شرایط سخت هستند.
كاری مضاعف در شش ماه گذشته
در این راستا دكتر جعفر صادق تبریزی_ رئیس مركز مدیریت شبكه وزارت بهداشت همزمان با 12 شهریورماه و روز بهورز، در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: علی‌رغم آنكه تصور می‌شود عمده فعالیت بهورزان در 6 ماه گذشته در حوزه كووید19 بوده است، بهورزان هم خدمات مربوط به كرونا و هم سایر خدمات و وظایف خود را انجام دادند؛ این یعنی كاری مضاعف طی 6 ماه اخیر. بهورزان به عنوان خط مقدم ارائه خدمات در نظام ارائه خدمات بهداشتی_درمانی وظیفه ارائه تمام خدمات پیشگیری به تمام گروه‌های سنی را به عهده دارند.
31400 بهورز در 17800 خانه بهداشت
وی با اشاره به فعالیت حدود 17 هزار و 800 خانه بهداشت در سراسر كشور، تصریح كرد: حدود 31هزار و 400 بهورز در این خانه‌های بهداشت مشغول به كار هستند. همچنین حدود 24 هزار و 500 مراقب سلامت نیز در شهرها و در پایگاه‌های خدمات جامع سلامت فعال هستند و وظایف مشابه بهورزان در روستا را انجام می‌دهند.
خدمت رسانی در روستا با حداقل امكانات
وی با تاكید بر اینكه پس از شیوع ویروس كرونا در كشور كار بهورزان و مراقبین سلامت مضاعف شد، اظهار كرد: این عزیزان در مناطق روستایی با حداقل امكانات، تمام خدمات مربوط به كووید19 را ارائه دادند و این در حالی بود كه كنار آن سایر خدمات جاری به قوت خود باقی بود. غربالگری تلفنی كرونا برای اعضای خانواده‌های تحت پوشش هر بهورز در كل كشور انجام شد تاجایی كه كمترین میزان شیوع كرونا در مناطق روستایی را به لطف خداوند و همت بهورزان شاهد بودیم. از آنجایی كه به ازای هر بهورز تعداد محدودی تحت پوشش هستند بنابراین بهورزان راحت می‌توانند به جمعیت تحت پوشش خود دسترسی داشته باشند. افراد مشكوك توسط بهورزان به مراكز جامع سلامت كه منتخب ارائه خدمات كووید19 بودند، معرفی می شدند و علاوه بر آن پیگیری افرادی كه در تماس نزدیك با بیمار مبتلا به كووید19 بودند نیز توسط بهورزان انجام می‌شود.
تبریزی ضدعفونی كردن اماكن عمومی، اماكن توزیع مواد غذایی، گندزدایی منازل و... را از اقدامات بهورزان در این دوران برشمرد و افزود: اما در كنار تمام این موارد بهورزان از ارائه خدمات جاری خود غافل نشدند. در ابتدای شیوع كرونا در مناطق شهری البته اندكی خدمات جا مانده وجود داشت كه آنهم به دلیل ترس مردم از كرونا بود كه مراجعات آنها برای دریافت سایر خدمات را كاهش می‌داد، اما در روستاها افراد تحت پوشش بهورزان دنبال می‌شدند و اگر خدمتی مانند دریافت واكسن و... جامانده بود، به افراد ارائه می‌شد. بنابراین، حداقل خدمات جا مانده در مناطق روستایی مشاهده شد كه با اجرای فاز سوم غربالگری كووید19 آن حداقل‌ها نیز انجام می‌شود.
6شهید خدمت در دوران كرونا
وی افزود: تاكنون 6 شهید خدمت در دوران كرونا از میان بهورزان و مراقبین سلامت داشته‌ایم و تعداد مبتلایان به كرونا در این قشر نیز بالا است. البته تمام تلاش خود را برای حفظ سلامتشان به كار بستند تا بتوانند خدمات را به موقع به مردم ارائه دهند.
وی با اشاره به اینكه در تمام بحران‌ها یكی از اركان خدمت، بهورزان بودند، ادامه داد: فردای وقوع زلزله در كرمانشاه چادرهای خانه‌های بهداشت دایر شد و بهورزان علی‌رغم اینكه آسیب دیده بودند و داغدار عزیزانشان بودند، پای كار آمدند و خدمات خود را ارائه دادند. در مناطق سیل زده در ابتدای سال 1398 نیز علی‌رغم آنكه بهورزان خود در معرض تهدید و آسیب بودند، اما تمامی خدمات را برای همه گروه‌های سنی ارائه دادند و نگذاشتند مردم از خدمات بهداشتی درمانی محروم شوند.
وضعیت استخدامی بهورزان و مراقبان سلامت
رئیس مركز مدیریت شبكه وزارت بهداشت درباره وضعیت استخدامی بهورزان و مراقبین سلامت، گفت: یكهزار و 200 مجوز استخدامی در سال 1398 برای بهورزان داده شد كه از این تعداد 126 مجوز مربوط به بهورزان عشایر بود. برای گزینش، جذب، شروع تحصیل و... این عزیزان اقداماتی انجام شده بود كه به كرونا برخوردیم و تحصیلشان متوقف شد و با شرایط حاكم نمی‌توانستند سر كلاس حاضر شوند كه همكاران ما در گروه مدیریت نیروی انسانی و آموزش بهورزی وزرات بهداشت، تمام متون درسی آموزشی بهورزان را در عرض دو ماه به فایل مجازی تبدیل كردند كه بتوانیم آموزش مجازی را داشته باشیم.
وی ادامه داد: به این ترتیب حدود 530 فایل آموزشی در كل كشور آماده شد كه اكنون در دسترس بهورزان است. امسال نیز تعداد دیگری مجوز استخدام خواهیم داشت كه تعداد دقیق آن مشخص نشده است. با ارائه مجوزهای جدید تبدیل وضعیت مراقبین سلامت را در پیش خواهیم داشت. خوشبختانه به اندازه كافی مراقب سلامت در كشور وجود دارد. از 24هزار و 500 مراقب سلامت فعال، حدود 12 هزار و 500 نفر از بخش خصوصی و مابقی از بخش دولتی هستند.
وی در خاتمه افزود: امسال باید روز بهورز را از دو منظر نگاه كنیم؛ ابتدا بهورزان به عنوان طلایه‌داران ارائه مراقبتهای بهداشتی درمانی اولیه و دوم به عنوان مدافعین سلامت كه خدمات شایان توجه در مقابله با كرونا انجام دادند.
