اهمیت سلامت روان در دوران كووید 19

موضوعی كه لازم است مسئولین و متخصصان این حوزه بیش از هر زمان دیگری به آن توجه داشته باشند مركز مشاوره ی دانشگاه تربیت مدرس یكی از مراكزی است كه این وظیفه را به خوبی دنبال و سعی میكند تا گام مهمی در جهت سلامت روانی جامعه بردارد به همین منظور با دكتر آزاد فلاح متخصص روانشناسی سلامت .مدیر گروه روانشتاسی و مركز مشاوره و خدمات تخصصی روانشناسی در دانشگاه تربیت مدرس به گفتگو نشستیم تا بیشتر با فعالیت های این مركز آشنا شویم...
آقای دكترآزاد فلاح در خصوص فعالیت هایی كه این روزها در مركز مشاوره ی دانشگاه تربیت مدرس انجام میشوند گفتند: فكر می كنم قبل از اینكه راجع به مركز مشاوره دانشگاه توضیح بدهم بد نیست اشاره ای داشته باشم به جایگاه خود دانشگاه تربیت مدرس چرا كه تمام مدیریت هایی كه در دانشگاه تربیت مدرس فعالیت می كنند به نوعی متاثر از تعریفی هستند كه می‌خواهم خدمتتان عرض كنم. حتماً می‌دانید كه دانشگاه ‌تربیت‌مدرس قدمتی در حدود چهل سال دارد و یك دانشگاه تحصیلات تكمیلی است و از جهات بسیاری این دانشگاه یك موقعیت ممتاز در عرصه آموزش عالی كشور دارد. اما آن چیزی كه دانشگاه تربیت مدرس را در كنار رتبه های علمی و موفقیت های آموزشی و پژوهشی آن بیشتر برجسته می‌كند این هست كه این دانشگاه مسئولیت‌های دیگری را هم در نظر داشته است. در واقع دانشگاه كانونی است برای اینكه ما جوانان را آماده كنیم تا برای پذیرش مسئولیت های اجتماعی و اداره كشور توانمندی داشته باشند. در دانشگاه تربیت مدرس یك احساس مسئولیتی كه دانشگاه را محلی بیگانه با مسائل اجتماعی ندانیم، وجود دارد و در عین اینكه كوشش و تلاشی برای توانمندسازی علمی وجود دارد، همیشه سعی كرده‌ایم كه این توانمندی های علمی در جهت مسئولیت‌های اجتماعی قشر فرهیخته باشد. به تبع این تعریف و هدف عمومی دانشگاه، مركز مشاوره ای هم كه من در آن افتخار خدمت دارم همواره این نكته را در نظر دارد كه جوانانی كه به ما مراجعه می‌كنند سرمایه های اجتماعی كشور هستند و ما وظیفه داریم هرچه بیشتر تحول یافتگی و سلامت آنها را مورد نظر قرار دهیم و به بهترین شكل ممكن این مسئولیت را دنبال كنیم
وی در خصوص جامعه هدف این مركز گفتند: در نگاه اول این مركز مشاوره زیر نظر معاونت دانشجویی دانشگاه هست و جمعیت هدف اول آن دانشجویان هستند؛ اما طبیعی است كه ما برای اینكه به این منظور نائل شویم باید گستره خدماتی وسیع تری داشته باشیم. یعنی تمام آحاد خانواده تربیت مدرس به نوعی جمعیت هدف ما هستند و از طرفی همانطور كه عرض كردم چون دانشگاه ‌تربیت‌مدرس دانشگاهی است كه همواره مسئولیت و رسالت اجتماعی خود را مدنظر قرارمیدهد طبیعی است كه ما سعی در توانمند كردن و تاثیر گذاری بر جامعه در معنای بزرگ ترداشته باشیم. بخشی از از این اثرگذاری از طریق ارتباط ما با گروه روانشناسی دانشگاه صورت می¬پذیرد، و از این جهت تمامی تلاش¬های كلینیكی، آموزشی و پژوهشی ما نگاهی جامعه محور دارد و گرچه سلامت دانشجویان از اهداف ماست، نگاهی كلان به مسائل اجتماعی و اثرگذاری در آن داریم.
رئیس مركز مشاوره ی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص فعالیت های ویژه ی مركزمشاوره ی دانشگاه تربیت مدرس اضافه كردند:مطمئنا اگر بخواهیم بحث سلامت را در نگاهی كه به خصوص در هزاره سوم حاكم است مورد بررسی قرار دهیم ، باید بگوییم كه سلامت وجوه زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی دارد كه این وجوه را باید در كناریكدیگر در نظر بگیریم. بنابراین وقتی شما راجع به یك مشكل یا بیماری صحبت می‌كنید كه ما را یك مقداری از مرزهای سلامت دور كرده، تردید نكنید كه جنبه های مختلف دیگری غیر ازجنبه های زیستی وجود دارد كه به آنها هم باید توجه شود. شاید الان كه درگیر فراگیری ویروس كووید 19 هستیم این مسئله بیشتر از قبل احساس می شود. برای مثال بخشی از مراقبت هایی كه باید به آن توجه شود مراقبت‌های بهداشتی مثل رعایت فاصله اجتماعی و یا استفاده از ماسك و همه ی مراقبت هایی است كه متخصصان توصیه می كنند. اما در كنار اینها ما بیشتر از همیشه به مراقبت های روانشناختی نیاز داریم ما بیشتر از همیشه به مراقبت های معنوی و اجتماعی نیاز داریم. مركز ما هم با همین اهمیت فعالیتش را به شكل ویژه ای دنبال می‌كند. اولاً بیشتر دانشجویانی كه در نیم سال گذشته داشتیم و دور از پردیس مركزی بودند با استفاده از ظرفیت هایی كه دانشگاه داشت به صورت مجازی برنامه های تحصیلی خود را پشت سر گذاشتند. بیشتر خدمات ما نیز در قالب خدمات غیرحضوری ارائه داده شد. خوشبختانه ما از همان روزهای اول اسفندماه این ظرفیت را در دانشگاه ایجاد كردیم كه همانطور كه كلاس‌های درس ما به صورت مجازی برقرار می شد از جهت خدمات تخصصی روانشناسی هم دانشجویان را رها نكردیم وعلاوه بر سرویس های حضوری، از امكانات غیرحضوری و بر خط هم استفاده كردیم. همچنین ما توانستیم با ارتباط هایی كه با سایر دانشگاه¬های كشور و همكاران ما در مراكز معتبر دانشگاهی داریم، دانشجویان را در صورت نیاز به خدمات حضوری به مراكز دانشگاهی شهر خود معرفی كنیم، و متقابلاً خودمان هم دانشجویان سایر دانشگاه ها را كه مقیم تهران هستند پذیرفتیم. ارائه مداخلات ویژه برای مبتلایان به ویروس كرونا، مداخلات مربوط به كاهش اضطراب و افسردگی و مواجهه با ضربه های روانشناختی از سرویس¬های بسیار خوب ما در این ایام است.

دكتر آزاد فلاح درباره مسئولیت اجتماعی راجع به افرادی كه استطاعت مالی لازم برای مشاوره را ندارند گفتند: اصولاً كار روان درمانی و مشاوره جدای از صلاحیت و توانمندی‌های علمی مستلزم یك ویژگی‌هایی است كه اگر آن ویژگی‌ها نباشد مطمئن باشید آن روانشناس نمی تواند مفید باشد یكی از آن ویژگی ها این است كه روانشناس باید عاشق انسانها باشد باید این علاقه اجتماعی یكی از ویژگی‌های بارز روانشناس باشد تا ما بتوانیم در كنار ویژگی های دیگر، او را روانشناس موفقی بدانیم. بنابراین وظیفه ماست كه اگر كسی به ما مراجعه می‌كند و ما احساس میكنیم استطاعت مالی كافی ندارد تا آن جایی كه می توانیم شرایط مراجع را درك كنیم. ضمن آنكه مركز ما به عنوان یك مركز دولتی تعرفه هایی بسیار پایین‌تر از مراكز دیگر دارد. در مورد دانشجویان كه می‌توان گفت تقریباً به صورت رایگان و یا دریافت مبلغی بسیار ناچیزعمل می كنیم. در مورد فارغ التحصیلان و خانواده‌های آنها هم تخفیف های قابل توجهی را در نظر می‌گیریم و برای مراجعانی هم كه از بیرون دانشگاه به مزكز ما می آیند سعی كردیم تعرفه ها حتی از تعرفه هایی كه سازمان روانشناسی در نظرگرفته هم پایین تر باشد، تا به مسئولیت اجتماعی خود پایبند باشیم.
آقای دكتر آزاد فلاح در خصوص اقداماتی كه در مركز مشاوره در خصوص دوران پساكرونا و چالش هایی كه جامعه چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ روانی ممكن است با آن مواجه شود توضیح دادند:
به سوال خوبی اشاره كردید ما وقتی در شرایطی قرار می گیریم كه توام با تجربه استرس و تنیدگی است به ظرفیت‌های جدیدی نیاز داریم و ظرفیت‌های قبلی نمی تواند پاسخگوی شرایط و سبك زندگی جدید باشد. طبیعتا تحمل این دوره كه هنوز نمی دانیم تا كجا ادامه دارد و آرزو می كنیم كه خداوند یاری كند و هر چه زودتر شرایط عادی بشود تاثیرات جدی ای در همه ما ایجاد كرده كه تا مدتی مسئولیت نهادهایی مثل نهادهای درمانی و نهادهایی كه با سلامت مردم سر و كار دارند مثل كلینیك های روانشناسی و مشاوره را بیشتر خواهد كرد. ما باید از همین الان به فكر باشیم و علاوه بر وظایفی كه در حال حاضر باید انجام دهیم ، برای آینده نیز برنامه ریزی داشته باشیم. خوشبختانه مركز مشاوره دانشگاه تربیت مدرس به جهت ارتباط هایی كه با دپارتمان های علمی دارد از همین الان مشغول تهییه ی پروتكل‌هایی است كه انشاالله اگر به زودی دانشجویان برگشتند ما بتوانیم از عهده نقش هایمان برآییم. پیش¬بینی هایی علمی در مورد سبك جدید زندگی در فضاهای مختلف داریم و بر این مبنا برنامه های خوبی برای همسازی های اجتماعی در دست تدوین داریم كه ما را در انجام مسؤولیت هایمان امیدوار می كند.
در پایان رئیس مركز مشاوره ی دانشگاه تربیت مدرس توصیه هایی برای این روزاهای مردم كشورمون داشتند و گفتند:
همیشه در برابر شرایط استرس زا می‌گوییم هر چه بتوانیم وضعیت دشوار را كنترل كنیم و در دست خود داشته باشیم، یعنی منابع مقابله و كنترل بیشتری داشته باشیم، میزان استرس ناشی از آن شرایط تقلیل خواهد یافت. بنابراین با رعایت دستورالعمل¬های بهداشتی، نگرانی های ما تقلیل می یابد. استفاده از سبك زندگی سالم، ارتباط با خدا و برخورداری از پشتیبان¬های معنوی، شادكامی، توانمندی سیستم ایمنی ما را افزایش می دهد. ورزش و تحرك جسمانی در فضای ایمن، بهره¬مندی از حمایت¬ها و تعاملات اجتماعی در قالب¬های جدید كه مجاورت فیزیكی را در پی نداشته باشد، همسازی روانشناختی ما را دوچندان می سازد. در شرایطی هم كه مشكلات بیشتر است، مراجعه به متخصصان ضرورت دارد.
ما در مركز مشاوره دانشگاه تلاش می كنیم، افزون بر سرویس ها و خدمات كلینیكی متنوع، با ارائه آموزش¬های مختلف روانشناختی در فضای مجازی، در پلت فرم های گوناگون و صفحه مجازی مركز مشاوره توانمندی¬های افراد را برای مواجهه با شرایط كنونی افزایش دهیم. این نكته بسیار مهم است كه سلامت و سعادت ما تا حد زیادی تحت كنترل خودمان است و طبیعتاً با امید به خدا و رعایت آموزه¬هایی كه مراكز معتبری، همچون مركز مشاوره و خدمات تخصصی روانشناسی تربیت مدرس ارائه می دهند، شرایط دشوار را سپری می كنیم.