من تصاویری می‌بینم كه موجب وحشتم می شود. مردم در برخی قهوه‌خانه ها كنار هم می نشینند و قلیان می‌كشند. این دود با حجم زیادی وارد دهان این ها می شود با ترشحات دهان و بینی مخلوط می شود و بیرون می آید و در فضا شناور می‌ماند.
این ترسناك ترین صحنه ای است كه دیده ام.
نام مینو محرز با پیشگیری از بیماری های عفونی و ویروسی گره خورده است. زمان زیادی از سال های عمر او در كریدورهای ایزوله بخش های عفونی بیمارستان های كشور سپری شده است. خودش می‌گوید بیشتر وقت ها از مصاحبه كردن طفره می رفته اما حالا مدتی است كه به میدان گفتگو با رسانه‌ها آمده تا با بیان حقایق بیماری تاثیر شایعات درباره كرونا ویروس جدید را كاهش دهد. با همان خوشرویی و تواضع همیشگی وارد تحریریه می‌شود.حالا مقابل استاد تمامی نشسته ایم كه خیلی از متخصصان عفونی بركشیده كلاس‌های درس تئوری و عملی او بوده اند. مینو محرز به جلوس و گرفتن كرسی دانشگاه و تیمار بیماران در بخش‌های عفونی بیمارستان‌ها بسنده نكرده و حالا سال هاست كه نام او برای مان مترادف آموزش برای پیشگیری از بیماری های ویروسی خطرناكی مانند ایدز شده است. محرز با كسی تعارف ندارد. محكم و قاطع حرف می زند. حتی مسئولانی كه سهل انگاری و كم كاری می كنند از صراحت لهجه‌اش بی نصیب نمی مانند. سوال كردن و جواب گرفتن از او از او در باره بیماری كه این روزها مسبب نگرانی های زیادی در بین شهروندان شده است برای ما یك جورهایی حكم فصل الخطاب را داشت.
خانم دكتر این نخستین بار نیست كه خانواده كرونا ویروس ها به طور اپیدمی جوامع را درگیری بیماری های مسری می كنند. پیش از این سارس و مرس با آمار مرگ و میر بالا شیوع پیدا كرد و بعد از مدتی آثار آن در جامعه درگیر شده از بین رفت. چه ویژگی هایی در كرونا ویروس جدید وجود دارد كه تا این اندازه مسبب نگرانی در بین شهروندان كشور های مختلف شده است؟
این ویروس دوره كمون یا نهفتگی طولانی تری نسبت به دیگر ویروس های خانواده كرونا دارد.كووید 19 بین 2 تا 14 روز می تواند در بدن وجود داشته باشد اما علائمی بروز ندهد. این كه افراد در این دوره نیز می توانند ناقل بیماری باشند هنوز ثابت نشده است. تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. اما به طور كلی دیگر ویروس ها مانند سرماخوردگی، سارس و مرس كه قبلا اپیدمی شدند به سرعت علائمی را بروز می داند. در واقع این ویژگی هست كه باعث نگرانی درباره كووید 19 شده است.
- شما تایید می كنید كه نسبت آمار مرگ و میر این بیماری نسبت به دیگر ویروس ها كمتر است؟
بله بیماری هایی مثل سارس و ابولا و همچنین مرس قربانیان بیشتری گرفتند. میزان مرگ و میر كرونا ویروس جدید 3 درصد آمار مبتلایان است. راستش نرخ مرگ و میر این ویروس با این حد از سرایت آسان مانند دیگر بیماری های ویروسی بود گرفتاری جوامعی كه درگیر آن هستند چندین برابر می شد.
چرا سرایت كووید 19 ساده تر از ویروس های دیگر است ؟
این ویروس در مخاط و ترشحات چشم،گوش، بینی و دهان وجود دارد و با ذرات بسیار ریزی از این ترشحات به سادگی از فرد بیمار به فرد سالم انتقل پیدا می كند.
- پس دلیل این كه مكرر می گویند دست ها با آب و صابون شسته شود و چشم و گوش و دهان و بینی را لمس نكنیم همین است؟
در كنار این توصیه ها نباید فراموش كنیم زمان عطسه و سرفه میزان بسیار زیادی از این ذرات به بیرون از بدن پرتاب می شود. برای همین تاكید داریم كسی كه علائمی مانند سرفه و عطسه مكرر دارد از دیگران جداسازی شود. از ماسك و دستمال استفاده كند. این دستمال و ماسك ها آلوده هستند این ها را باید با رعایت نكات بهداشتی به سطل زباله بریزند و مكرر دست های شان را با آب و صابون شستشو دهند. این توصیه ها برای افرادی بود كه علائم بیماری داشته اند آنهایی كه سالم هستند وسایل این افراد را استفاده نكنند. حدود یك و نیم متر از آن ها فاصله داشته باشند و تا جایی كه امكان دارد از تماس و ملاقات با آن ها پرهیز كنند.
خانم دكتر این روزها خیلی زیاد می شنویم كه خیلی از ما نحوه صحیح سرفه و عطسه و همچنین شستن صحیح دست ها را آموزش ندیده ایم .نظر شما در این باره چیست؟
بله متاسفانه این ها قواعد ساده ای دارد كه رعایت نمی شده و یا كمتر می دیدیم كه مثلا كودكی آموزش صحیح دیده باشد و درست عطسه كند. زمان سرفه و عطسه باید ناحیه آرنج را برای بستن دهان و بینی انتخاب كنیم. اما بیشتر ما زمان سرفه و عطسه از كف دست ها استفاده می‌كنیم. این كار به سرعت تمام سطوح دست را آلوده به ویروس می‌كند و ما با این دست همه اشیای اطراف مان را لمس می كنیم و این ویروس به دیگران سرایت پیدا می كند. در مورد شستن دست ها زمان آن مهم است. لازم است كه حدود 30 ثانیه دست ها را با كف صابون ماساژ داده و سپس آن ها را آبكشی كنیم.
- ژل های ضد عفونی شستشو در این شرایط موثر هستند ؟
بله. بسیار زیاد كاربرد دارند. به ویژه حالا كه این بیماری تبدیل به اپیدمی شده است. خیلی از ما ممكن است كاری در محیط بیرون از خانه داشته باشیم و آب و صابون در دسترس ما نباشد. به محض آلوده شدن دست ها به سادگی می‌توانیم از این ژل ها استفاده كنیم. نكته بسیار مهم در باره این ژل ها این است كه باید اجازه دهیم بعد از ماساژ دادن دست ها با مایع ژل، جریان هوا آن را خشك كند نه این كه با دستمال رطوبت آن را بگیریم. این كار صحیح نیست.
- یكی از شایعاتی كه این روزها می شنویم این است كه ویروس كووید 19 در هوا وجود دارد و برای همین توصیه می شود كه افراد در اماكن عمومی حضور نداشته باشند؟
ببینید من قرنطینه را در این شرایط كه استان های مختلفی درگیر این بیماری شده اند موثر نمی دانم. باید مراقبت كنیم. حتما پرهیز از حضور در اجتماعات در كنترل این بیماری و كاهش آمار ابتلا می تواند موثر باشد. اما این كه این ویروس در هوا وجود دارد درست نیست. چیزی كه ما الان می دانیم این است كه این ویروس با قطرك ها انتشار پیدا می كند و افراد سالم به این روش درگیر بیماری می شود. این قطرك ها در زمان سرفه ما تا حدود یك متر و نیم برد دارند. یعنی زمانی كه سرفه و عطسه می كنیم این ویروس اشیایی كه تا شعاع یك متر و نیم با بیمار قرار دارند را آلوده می كند. ویروس ها زمان زیادی نمی توانند خارج بدن بمانند. چون از طریق سلول زنده میزبان تكثیر می‌شوند. اگر ما دست های مان را به این اشیا بزنیم و سپش با همان دست ها چشم، گوش، بینی و دهان را لمس كنیم به احتمال خیلی زیاد به بیماری مبتلا خواهیم شد. بنابراین این ویروس در هوا حضور ندارد. در قطرك های ترشحات قسمت فوقانی بدن قرار دارد و اگر در اماكن عمومی پر جمعیت باشیم به این واسطه ممكن است به این بیماری دچار شویم.
اخبار زیادی از بیمارستان ها مخابره می شود و هر روز آمار بهبود یافتگان را اعلام می‌كنند. مسئولان می‌گویند این بیماری تحت كنترل است. با این حال افكار عمومی درگیر شایعات هستند و تصور عموم بر این پایه قرار گرفته كه هركسی به این بیماری مبتلا شد به سمت مرگ پیش می رود .چشم انداز درمان این بیماری را چطور ارزیابی می كنید؟
ببینید ما كه منكر مرگ و میر ناشی از این بیماری نیستیم.اما مردم دقت كنند و ببینند قربانیان این كرونا ویروس جدید از چه گروهی هستند. بیشتر آن ها بالای 50 سال سن دارند. بیشتر آن ها همچنین دارای بیماری زمینه ای مانند بیماری های قلبی و ریوی هستند یا چاقی مزمن دارند. مدت ها داروهای سركوب سیستم ایمنی استفاده كرده اند. بله، این افراد در صورت ابتلا به این بیماری در معرض خطر هستند. یك بار دیگر عرض می كنم آمار منجر به مرگ كرونا های دیگر مثل سارس 10 درصد و مرس 35 درصد از جمعیت مبتلایان بوده است. این درحالی است كه ماكسیمم آمار مرگ و میر در كووید 19 حدود 3 درصد بوده است. شیوع این بیماری سرعت بسیار بالایی دارد و همین مردم را نگران كرده است اما ابتلا به آن درمان را هم در پی دارد. پس لازم نیست تا این اندازه نسبت به این بیماری وحشت در فضای عمومی وجود داشته باشد.
تعریف شما از درمان و بهبود یافتگی در این بیماری چیست؟ می دانیم كه هنوز واكسنی برای این ویروس ساخته نشده است و متخصصان نیز اعلام كرده اند در خوشبینانه ترین حالت ممكن تا حدود 2 ماه دیگر به واكسن دسترسی پیدا می‌كنند. با این وجود هر روز آماری از ترخیص مبتلایان از بیمارستان ها داریم. آیا كووید 19 خود به خود و بعد از گذشت زمان معینی از ابتلا بهبود پیدا می‌كند؟
من یك سوال از شما دارم. آمار مرگ و میر در كرونا ویروس های دیگر مثل مرس و سارس بالا بود. اما در مورد آن ها هم ما تعداد زیادی بهبود یافته داشتیم. همان طور كه گفتم 10 تا 35 درصد از مبتلایان فوت كردند. این دو بیماری به قدری زود از حالت اپیدمی و فراگیری درآمدند كه كار اصلا به ساخت واكسن نرسید. در واقع كسی با واكسن سارس یا مرس از این بیماری ها بهبود پیدا نكرد. ویروس ها در بدن نمی مانند. بعد از مدتی از بدن خارج می شوند. بدن به نوعی در برابر آن ها حالت دفاعی پیدا می كند و واكسینه می شود.
- الان داروهایی كه برای بیماران كرونا استفاده می كند طبق پروتكل و الگوی درمانی است كه در بیمارستان های چین اجرا شده است؟
بخشی از آن بله، اما در كشور ما نیز متخصصان زبده ای وجود دارند كه برای این بیماران داروهای دیگری تجویز كرده و نتیجه گرفته اند. تعداد زیادی از مبتلایان در استان های مختلف بهبود پیدا كرده و از بیمارستان ها مرخص شده اند و این روند حتما ادامه خواهد داشت.
- چرا اعلام شده ممكن است آمار ابتلا به سرعت افزایش پیدا كند؟ این اخبار نگرانی شهروندان را دو چندان كرده است.
ما با وضعیت خوبی با این بیماری رو به رو نشدیم. وقتی از اپیدمی با خبر شدیم كه دو مورد فوتی در شهر قم داشیم. این در وهله اول شهروندان را نگران كرد. دوباره تكرار می كنم همه افرادی كه بیماری شان منجر به فوت شده دارای بیماری زمینه ای بوده اند و یا زمان زیادی از ابتلای آن ها گذشته بود كه رو به درمان آوردند. دوره كمون این بیماری طولانی است. دلیل این كه گفته می شود ممكن است آمار ابتلا بالا برود این است كه زمان بروز علائم در افراد شروع شود.
- چه نشانه ای را در این بیماری مرز بروز علائم قرار داده اند و به طور كلی آزمایش افراد با چه علائمی مثبت اعلام می شود؟
تب در این بیماری خیلی مهم است. بیشتر ویروس ها با افزایش درجه حرارت در بدن اعلام حضور می كنند. ویروس كووید 19 علاقه زیادی به سلول های ریه دارد. به سرعت این سلول ها را درگیر می‌كند. بنا براین وجود تب و حالت هایی از سرفه با تنگی نفس برای پزشكان بسیار مهم است. این بیماری در موارد حاد حالت سندروم زجر تنفسی را پیدا می‌كند. البته خوشبختانه بیشتر بیماران بستری شده به این مرحله نمی رسند.
- از بین بیماران بدحال و مسن بستری شده در بخش كرونای بیمارستان ها مریض هایی داشه ایم كه بهبود پیدا كرده و مرخص شده باشند؟
بله. سیستم ایمنی برخی از این بیماران دوام آورده و بیماری آن ها با بكارگیری روش های درمانی كنترل شده و به این شكل حال بیمار رو به بهبودی رفته است. اما به طور كلی درمان افرادی كه مسن هستند، افزایش وزن دارند و از قبل گرفتار بیماری های ریوی و قلبی بوده اند سخت است.
- خانم دكتر عجیب ترین شایعه ای كه این روزها در مورد كرونا شنیده اید در چه اخباری بوده است؟
من وقت زیادی را صرف فضای مجازی نمی‌كنم. یعنی اصلا وقت اضافه برای این كارها و توجه به این شایعات ندارم. ما با واقعیت ها روبه رو هستیم. و به دلیل تخصص مان باید به آن ها بپردازیم. سال ها میانه خوبی با مصاحبه كردن نداشتم. اما وقتی دیدم مردم به دلیل همین شایعه ها بی اندازه نگران هستند این روزها مدام در حال مصاحبه و گفتگو با رسانه ها هستم.اما عجیب تر از شایعه ها تمهیداتی است كه باید به سرعت اجرا شود و آقایان نسبت به انجام آن دست دست می كنند. این باعث رنجش ما می‌شود.
- می شود در این باره مصداقی بفرمایید؟
ما مكرر مردم را به رعایت نكات بهداشتی دعوت می‌كنیم. توصیه می‌كنیم هر 30 دقیقه یك بار دست های شان را با صابون شستشو دهند. هنگام سرفه و عطسه با ناحیه آرنج یا دستمال جند لایه جلوی دهان و بینی شان را بپوشانند. از رفتن به مهمانی‌ها و تجمعات و اماكن شلوغ پرهیز كنند. بیشتر در خانه بمانند و از دست دادن و روبوسی با افراد دیگر اجتناب كنند. اما من تصاویری می‌بینم كه موجب وحشتم می شود. مردم در برخی قهوه‌خانه ها كنار هم می نشینند و قلیان می‌كشند. این دود با حجم زیادی وارد دهان این ها می شود با ترشحات دهان و بینی مخلوط می شود و بیرون می آید و در فضا شناور می‌ماند. من متخصص بیماری های عفونی هستم و می گویم این ترسناك ترین صحنه ای است كه دیده ام. یعنی اگر مردم ما بدانند با استعمال این قلیان ها تا چه اندازه به سلامتی خود و اطرافیان شان صدمه می زنند برای همیشه آن را كنار می گذارند. حرف های الان من ربطی به حالا كه این بیماری اپیدمی شده است، ندارد.
بارها از آقایان مسئول خواسته ایم این درخواست را به مجلس ببرند و عرضه قلیان در قهوه خانه ها را ممنوع اعلام كنند اما نمی دانیم چرا متوجه ضرورت های این تصمیم نمی شوند.جوابی كه به ما می دهند اصلا منطقی نیست. می گویند چند هزار شغل از بین می رود. خب این دقیقا خواسته ماست. كسی كه از طریق به خطر انداختن سلامتی دیگران به درآمد زایی می رسد باید از كار بی كار شود. ما هر آنچه باید می‌گفتیم را گفته ایم. بیماری های ویروسی مانند كرونا از طریق قطرك های ترشحات داخل دهان و بینی انتشار پیدا می كنند و استفاده از قلیان كه كمتر توجهی به آن می شود بی اندازه خطرناك است. امیدوارم به زودی بساط استعمال قلیان از همه قهوه خانه ها جمع شود و مردم با رعایت نكات بهداشتی كمتر باعث بیماری خود و اطرافیان شان شوند.
