یك متخصص اعصاب و روان گفت: روان‌پریشی پس از زایمان نوعی اختلال است كه با علائمی مانند افسردگی و بیقراری بروز پیدا می‌كند.
ناز روشنی زعفرانلو متخصص اعصاب و روان و روان‌درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه كلینیك گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره غم پس از زایمان، اظهار كرد: بسیاری از زنان چهار تا شش هفته پس از زایمان به علائم آشفتگی خلقی دچار می‌شوند كه به این علائم، غم پس زایمان گفته می‌شود و علامت اصلی آن احساس ناراحتی، سردرگمی و گریستن است.
او بیان كرد: احساسات ناراحتی، سردرگمی و گریستن اغلب چندین روز طول می‌كشند و به تغییرات هورمونی، استرس تولد فرزند و وظایف و مسئولیت‌های مادر شدن نسبت داده می‌شوند كه با آموزش خانواده و حمایت از مادر اغلب بدون مصرف دارو، فرد بهبود پیدا می‌كند، ولی اگر بیشتر از دو هفته طول بكشد نیاز است كه شخص از نظر ابتلا به افسردگی مورد ارزیابی قرار بگیرد.
این متخصص اعصاب و روان افزود: از علائم افسردگی پس از زایمان می‌توان به خلق افسرده، اضطراب مفرط، بی‌خوابی و تغییر وزن اشاره كرد. این اختلال اغلب 12 هفته پس از زایمان آغاز می‌شود، البته هیچ دلیل و شواهد قطعی وجود ندارد كه غم پس از زایمان به افسردگی تبدیل شود. چندین مطالعه نشان داده‌اند كه بروز افسردگی پس از زایمان، خطر افسردگی اساسی را در طول عمر افزایش می‌دهد. از دیگر عوامل موثر در بروز افسردگی پس از زایمان می‌توان به سابقه اختلال خلقی در خانواده، حمایت نشدن از مادر و عوامل فرهنگی و اجتماعی اشاره كرد.
روشنی زعفرانلو تأكید كرد: در افسردگی پس از زایمان افكار خودكشی و صدمه به نوزاد و احساس گناه وجود دارند، بنابراین درمان این اختلال ضرورت پیدا می‌كند. همچنین سندرومی در پدران توصیف شده است كه با تغییرات خلقی در همسر هنگام بارداری و پس از تولد نوزاد همراه است. عوامل مختلفی در این پدران اثر می‌گذارند كه از جمله این عوامل می‌توان به افزایش مسئولیت‌ها، كاهش توجه و میل جنسی همسر و اعتقاد به اینكه تولد نوزاد در یك ازدواج مشكل‌دار نیروی پیوند دهنده زوج است، اشاره كرد.
او تصریح كرد: روان‌پریشی پس از زایمان؛ نوعی اختلال است كه در زنان پس از زایمان بروز پیدا می‌كند. از خصوصیات این اختلال می‌توان به افسردگی، بیقراری، هذیان‌گویی و داشتن افكاری مبنی بر صدمه به خود یا نوزاد و انكار نوزاد اشاره كرد كه در موارد نادری مادر این افكار را عملی می‌كند. میزان بروز روان‌پریشی پس از زایمان یك تا 2 مورد در هر هزار تولد است.
این متخصص اعصاب و روان گفت: حدود 50 تا 60 درصد زنانی كه به روان‌پریشی پس از زایمان دچار هستند به تازگی نخستین فرزند خود را به دنیا آورده‌اند، همچنین حدود 50 درصد زنانی كه به این اختلال مبتلا هستند با عوارض غیر روانپزشكی نزدیك زایمان و بارداری مواجه بودند. نزدیك به 50 درصد زنان دچار روان‌پریشی پس از زایمان، سابقه خانوادگی اختلال خلقی داشته‌اند و حدود دو سوم موارد طی یك سال پس از تولد نوزاد مشكل خلقی آنها عود می‌كند. محكم‌ترین داده‌ها حاكی از این است كه حمله روان‌پریشی پس از زایمان یك اختلال خلقی دو قطبی است.
روشنی زعفرانلو اظهار كرد: فرایند زایمان را می‌توان یك استرس غیر اختصاصی دانست كه از طریق یك مكانیسم هورمونی عمده، اختلال خلقی را موجب می‌شود. علائم روان‌پریشی پس از زایمان اغلب طی چند روز پس از زایمان بروز پیدا می‌كنند و به طور تقریبی همه این نشانه‌ها هشت هفته پس از زایمان آغاز می‌شوند.
او بیان كرد: مبتلایان به روان‌پریشی پس از زایمان به طور معمول از بیقراری، بی‌خوابی و خستگی شكایت می‌كنند، همچنین آنها ممكن است دوره‌هایی از گریستن و بی‌ثباتی هیجانی را پشت سر بگذارند؛ مواردی از سوءظن، بی‌ربطی كلام، اظهارات غیر منطقی و نگرانی‌های وسواسی درباره سلامت كودك هم وجود دارند. بیمار ممكن است به طور هذیانی وجود كودك را انكار كند یا بگوید كه كودك سالم نیست كه این توهمات به شكل صدا‌هایی كه به فرد می‌گویند خودش یا فرزندش را از بین ببرد، ظاهر می‌شوند، بنابراین همه این علائم نشان می‌دهند كه فرد باید به موقع درمان شود.
این متخصص اعصاب و روان افزود: مطالعه‌ای نشان می‌دهد كه 5 درصد مبتلایان به روان‌پریشی پس از زایمان خود را می‌كشند و در 4 درصد موارد آنها فرزندشان را از بین می‌برند. اگر فرد قبل از بروز علائم بیماری راحت‌تر با مشكلاتش سازگاری پیدا كرده و خانواده هم از او حمایت لازم را بكند، بهتر می‌تواند روند درمان را پشت سر بگذارد. در بارداری‌های بعدی احتمال بروز روان‌پریشی پس از زایمان در فرد افزایش پیدا می‌كند و تا 50 درصد می‌رسد.
روشنی زعفرانلو تأكید كرد: همانند سایر اختلالات روانپزشكی برای تشخیص قطعی روان‌پریشی پس از زایمان نخست باید شخص از نظر ابتلا به اختلالات تیروئیدی و عفونت‌ها بررسی شود، همچنین فرد باید از نظر سوء مصرف مواد، مصرف دارو‌های آرام‌بخش، مسكن و ضد فشار خون بارداری مورد ارزیابی قرار گیرد، زیرا همه این موارد ممكن است علائمی مشابه روان‌پریشی پس از زایمان ایجاد كنند.
آیا ممكن است درمان دارویی بر شیردهی مادران اثر منفی بگذارد؟
او تصریح كرد: روان‌پریشی پس از زایمان یك اورژانس روانپزشكی است و در مواردی كه خطر آسیب به مادر یا كودك وجود داشته باشد، انتقال به بخش روانپزشكی لازم است. بسیاری از افراد اعتقاد دارند كه درمان دارویی بر شیردهی مادر اثر منفی می‌گذارد، اما باید گفت كه خطر‌های درمان نشدن بیشتر از درمان دارویی است و پزشك می‌تواند در دوران شیردهی دارو‌هایی را تجهیز كند كه مشكلی نداشته باشند.
روشنی زعفرانلو یادآوری كرد: در مواردی كه افكار آسیب به كودك وجود داشته باشد، باید ارتباط مادر و كودك به طور كامل زیر نظر گرفته شود. روان درمانی هم بخشی از درمان اختلال روان‌پریشی پس از زایمان است، البته به شرط اینكه مادر، نقش مادری را بپذیرد و با آن احساس راحتی كند. تغییر عوامل محیطی مانند افزایش حمایت همسر و افراد خانواده در میزان بهبود مبتلایان به روان‌پریشی پس از زایمان مؤثر است.
