راههای كمكی برای جلوگیری از گرمازدگی

گرمازدگی یك اورژانس پزشكی است و زمانی رخ می دهد كه بدن دیگر نمی تواند خود را خنك كند. بدن از كم آبی رنج می برد، زیرا نمی تواند گرمای داخلی را به محیط آزاد كند و در نتیجه دمای بدن به بیش از 40 می رسد.

فردی كه دچار گرمازدگی می شود دارای علایم دمای بدن بسیار بالا، ضربان قلب سریع، تنفس سریع یا تنگی نفس، سردرگمی و عدم هماهنگی، تشنج یا تناسب اندام و از دست دادن هوشیاری بوده و اگرچه هر كسی در هر زمان ممكن است از بیماری های مرتبط با گرما رنج ببرد، اما نوزادان و كودكان خردسال، افراد 65 سال یا بیشتر، افرادی كه اضافه وزن دارند، كسانی كه در حین كار یا ورزش بیش از حد ورزش می كنند، افرادی كه از نظر جسمی بیمار هستند، به ویژه با بیماری قلبی یا فشار خون بالا، یا داروهای خاصی مانند افسردگی، بی خوابی، یا گردش خون ضعیف مصرف می كنند. بیش از سایر افراد در معرض گرمازدگی قرار دارند.

سپیده دولتی كارشناس تغذیه دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در گفت و گو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا در این زمینه گفت: هنگام گرم بودن هوا مراقب باشید كه لباس نوزادان را زیاد نكنید. به آنها مایعات اضافی بدهید تا بنوشند. شیر مادر یا شیر خشك بیشتر. اگر از شیر گرفته شده اند، باید آب اضافی مصرف كنند. مادران شیرده در روزهای گرم باید خودشان آب اضافی بنوشند.

هرگز كودك را بدون مراقبت در ماشین رها نكنید. خودروها هنگام پارك در زیر نور خورشید، حتی زمانی كه هوا گرم نیست، به سرعت تا دمای خطرناك گرم می شوند.

وی افزود: به فرزندان خود آموزش دهید كه در گرما به بدن خود توجه كنند و اگر احساس خوبی ندارند یا نیاز به استراحت دارند به بزرگسالان بگویند. آنها را هیدراته نگه دارید. به كودكان خود یادآوری كنید كه به طور منظم و در تمام طول روز آب بنوشند. هنگام بیرون رفتن آب همراه داشته باشید تا همیشه در دسترس باشد. برون ده ادرار آنها را كنترل كنید.

دولتی ادامه داد: لباس های سبك و روشن بپوشند. كودكان، مانند بزرگسالان، در هوای گرم به لباس های سبك نیاز دارند، وزن و رنگ سبك. رنگ های تیره گرما را از نور خورشید جذب می كنند، در حالی كه رنگ های روشن آن را منعكس می كنند. هرگز كودك را بدون مراقبت در ماشین رها نكنید. خودروها هنگام پارك در زیر نور خورشید، حتی زمانی كه هوا گرم نیست، به سرعت تا دمای خطرناك گرم می شوند. هنگام پارك كردن، صندلی عقب را چك كنید تا مطمئن شوید كه همه از ماشین خارج شده اند، قبل از اینكه آن را ترك كنید.

وی تاكید كرد: خانه خود را خنك نگه دارید. اگر تهویه مطبوع ندارید، پنجره ها را برای تهویه باز كنید و یك پنكه راه اندازی كنید.

راههای كمكی برای جلوگیری از گرمازدگی
به گفته این كارشناس، نوشیدنی های سرد بیشتری بنوشید، به خصوص اگر فعال هستید یا ورزش می كنید مهمترین كاری كه می توانید برای جلوگیری از گرمازدگی انجام دهید این است كه بیشتر از حد معمول آب بنوشید زیرا مایعات خود را از طریق تعریق از دست می دهید. زمانی كه بیرون از منزل هستید یا ورزش می كنید، هر ساعت دو تا چهار فنجان بنوشید.

دولتی افزود: اگر طرفدار نوشیدن آب در تمام طول روز نیستید، نوشیدنی‌های دیگری مانند اسموتی‌های میوه، آب سبزیجات، آب لیمو یا لیموترش به شما كمك می‌كنند تا هیدراته بمانید.

سبزیجات آبرسان مصرف كنید
وی اظهار داشت: برای جلوگیری از كم آبی بدن و گرمازدگی، از میوه ها و سبزیجاتی كه آبرسان هستند استفاده كنید. آنها محتوای آب بالایی دارند و حاوی الكترولیت‌های ارزشمندی هستند كه به شما كمك می‌كند تعادل مایعات را حفظ كنید، سطح فشار خون را ثابت نگه دارید و به سیگنال‌های عصبی كمك می‌كند. برخی از بهترین غذاهای آبرسان برای غلبه بر علائم گرمازدگی شامل هندوانه، پرتقال، انواع توت ها، خیار، كدو سبز، كاهوی سالادی، كلم بروكلی است.

از نوشیدنی های قندی، الكل و كافئین خودداری كنید
دولتی ادامه داد: جلوگیری از كم آبی بدن با اجتناب از مصرف نوشیدنی های شیرین، الكل و كافئین بسیار مهم است. همه این نوشیدنی‌های باعث افزایش ادرار و از دست دادن الكترولیت می‌شوند. به علاوه، مصرف بیش از حد قند می تواند منجر به التهاب شود. این امر علائم گرمازدگی را حتی بدتر می كند. اگرچه نوشیدنی‌های ورزشی برای هیدراته نگه داشتن شما در حین فعالیت بدنی به بازار عرضه می‌شوند، اما بسیاری از این محصولات حاوی مقدار زیادی قند اضافه شده و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند، بنابراین به جای آن از الكترولیت‌های طبیعی كه در میوه و سبزیجات وجود دارد استفاده كنید.

بهترین غذاهای آبرسان برای غلبه بر علائم گرمازدگی شامل هندوانه، پرتقال، انواع توت ها، خیار، كدو سبز، كاهوی سالادی، كلم بروكلی است.

وی تاكید كرد: لباس های رنگ روشن و گشاد بپوشید. از ساعت 11 صبح تا 4بعد از ظهر از آفتاب دوری و از ورزش شدید در فضای باز در طول روز به ویژه در ساعات فوق اجتناب كنید. اگر در روزهای بسیار گرم داخل خانه هستید، پرده‌ها را ببندید، اگر هوا گرم‌تر از خانه‌تان است، پنجره‌ها را ببندید و تجهیزات الكتریكی و چراغ‌هایی كه گرم می‌شوند را خاموش كنید.

دولتی تصریح كرد: برخی از داروها می توانند خطر گرمازدگی را افزایش دهند زیرا بر نحوه واكنش بدن به گرما تأثیر می گذارند یا تعادل نمك و آب شما را مختل می كنند. داروهایی كه ممكن است توانایی شما را برای مقابله با دمای بالا تغییر دهند شامل آنتی بیوتیك ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، آنتی هیستامین ها، داروهای بیماری قلبی، فشار خون و كلسترول و غیره است و اگر هر یك از این نوع داروها را مصرف می كنید، با پزشك خود در مورد افزایش خطر گرمازدگی صحبت كنید.


اقدامات اولیه برای فرد گرمازده چیست؟
مجید شجاعی متخصص طب اورژانس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی نیز گرمازدگی را دارای چهار مرحله برشمرد كه شامل مراحل استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی و سكته گرمایی است.

وی با اشاره به این كه هر یك از این مراحل علایمی خاصی دارند گفت: در مرحله استرس گرمایی فرد علایمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌كند، مرحله خستگی گرمایی نیز با علایمی نظیر عرق كردن شدید، خستگی، قرمز شدن پوست، گرگرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع همراه است.

در مرحله استرس گرمایی فرد علایمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌كند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی تصریح كرد: مرحله گرمازدگی با علایمی نظیر رنگ پریدگی، عرق شدید، تهوع، اسهال و استفراغ، جوش‌های ریز گرمازدگی مشخص می‌شود و از دیگر علایم گرمازدگی نیز می‌توان به سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تكرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمركز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری اشاره كرد.

به گفته وی، گاهی نیز سلول‌های سطحی پوست آسیب دیده، عرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیر پوستی یا به اصطلاح عرق سوز می شود.

این متخصص طب اورژانس بیمارستان امام حسین(ع) یادآور شد: مرحله سكته گرمایی نیز با ضربان ضعیف، تنفس سریع، كاهش تعریق، پوست داغ و خشك و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریك پذیری و یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری همراه است.

شجاعی گفت: اگر این مرحله شدید باشد می‌تواند به نارسایی ارگان های بدن، كما و مرگ منجر شود. وضعیت دیگری كه ممكن است با سكته گرمایی شدید رخ دهد، رابدومیولیز است، این بیماری باعث تخریب سلول‌های عضلانی و در نتیجه نارسایی كلیه می‌شود.