كرونا در جهان؛ جدیدترین سویه‌های در گردش در ماه‌های اخیر

سویه EG.5 كروناویروس در ماه اوت به نوع غالب این ویروس در سراسر این كشور تبدیل شد. در آن زمان، سازمان جهانی بهداشت (WHO) آن را به عنوان «سویه تحت نظر» طبقه بندی كرد، به این معنی كه حامل تغییرات ژنتیكی است كه می‌تواند شیوع آن را افزایش دهد.

انتشار این سویه در ماه سپتامبر به اوج رسید و حدود 25 درصد موارد ابتلا به كووید19 را تشكیل می‌داد و از آن زمان به آرامی شروع به كاهش كرد و در دسامبر به 13 درصد رسید.

سویه HV.1 نیز در پایان تابستان در ایالات متحده ظاهر شد و به تدریج بخش بزرگی از گونه در گردش این ویروس را تشكیل داد. به گفته مركز كنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریكا (CDC)، این سویه در اواخر اكتبر از EG.5 به عنوان نوع غالب پیشی گرفت و اكنون بیش از 30 درصد موارد ابتلا به كووید19 را تشكیل می‌دهد.

سویه EG.5 در فوریه 2023 در چین و اولین بار در ماه آوریل در ایالات متحده شناسایی شد

دانشمندان همچنین دو سویه دیگر به نام‌های BA.2.86 و JN.1 را هم مشاهده كرده‌اند كه می‌گویند تعداد هشداردهنده‌ای از جهش‌ها را به همراه دارند. دو گونه‌ای كه بر اساس گزارش مركز كنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریكا با هم، حدود 9 درصد از موارد ابتلا به كووید19 را در این كشور تشكیل می دهند و به نظر می رسد در حال افزایش هستند.

در ادامه به اطلاعاتی در مورد سویه‌های در گردش كرونا خواهیم پرداخت:

EG.5 و HV.1
در حالی كه بیماری شدید در افراد مسن و افراد دارای شرایط زمینه ای همیشه نگران كننده است و كووید طولانی مدت نیز می‌تواند به عنوان یك عارضه در افراد بروز كند، متخصصان می گویند كه EG.5 و HV.1 تهدید قابل توجهی ندارند.

سویه EG.5 در فوریه 2023 در چین و اولین بار در ماه آوریل در ایالات متحده شناسایی شد. این گونه یكی از زیرسویه‌های نوع XBB.1.9.2 امیكرون است و دارای یك جهش قابل توجه است كه به آن كمك می كند تا از آنتی‌بادی های تولید شده توسط سیستم ایمنی در پاسخ به ابتلا و تزریق واكسن های قبلی، فرار كند.

«اندرو پكوز»، استاد میكروبیولوژی مولكولی و ایمونولوژی در دانشكده بهداشت عمومی بلومبرگ دانشگاه جان هاپكینز در این باره گفت: این جهش ممكن است به این معنی باشد كه افراد بیشتری مستعد ابتلا به این بیماری هستند زیرا ویروس می تواند كمی بیشتر از این مصونیت بگریزد.

اما EG.5 كه «اریس» نیز نامیده می شود، به نظر نمی رسد كه ظرفیت جدیدی در مورد مسری بودن، علائم یا احتمال ایجاد بیماری شدید داشته باشد. تست‌های تشخیصی و درمان‌هایی مانند «پاكسلووید» همچنان در برابر آن مؤثر هستند. همچنین واكسن‌های جدید كه یك نوع XBB مرتبط را هدف قرار می‌دهند، به نظر می‌رسد كه تعداد كافی آنتی‌بادی تولید می‌كنند كه علیه EG.5 موثر است.

HV.1 نیز از نسل EG.5 گرفته شده و شباهت زیادی به آن دارد. داده‌های جدید كه به‌عنوان یك مقاله پیش‌چاپ در ماه دسامبر منتشر شد، نشان می‌دهد كه شباهت به عملكرد واكسن‌های به‌روزرسانی‌شده در برابر HV.1 نیز گسترش می‌یابد كه نشان می‌دهد آخرین دز یادآور نیز در برابر آن محافظت ایجاد می‌كند.

با توجه به شباهت گونه ها، دقیقاً مشخص نیست كه HV.1 چگونه از EG.5 پیشی گرفته است، اما یكی از معدود جهش های اضافی در HV.1 احتمالاً به آن برتری نسبت به نسل قبلی خود داده است.

«دكتر دان باروچ»، یك متخصص در بوستون در این باره گفت: هرگاه یك سویه جدید غالب شود، بنا به تعریف یك برتری دارد. برتری این است كه انتقال پذیری آن افزایش یافته یا بهتر می تواند از ایمنی موجود در بدن فرار كند.

BA.2.86 و JN.1
بنابر اعلام «نیویورك تایمز»، سویه دیگری كه دانشمندان در پاییز امسال شروع به نظارت دقیق آن كردند، BA.2.86 با نام مستعار «پیرولا» است. این نوع به دلیل تعداد جهش هایی كه در پروتئین اسپایك دارد، متخصصان را نگران كرد.

محل شكل‌گیری جهش‌های ژنتیكی روی پروتئین اسپایك در ویروس كرونا/ عكس: نشریه ساینتیفیك‌آمریكن

علاوه بر این نگرانی، داده‌های اولیه نشان داد كه واكسن‌های جدید ممكن است در برابر BA.2.86 چندان مؤثر نباشند. با این حال، از آن زمان شواهدی ظاهر شد كه سطوح آنتی‌بادی تولید شده در پاسخ به BA.2.86 با سطح آنتی‌بادی تولید شده در پاسخ به EG.5 برابری می كند كه نشان می دهد واكسن ها به اندازه كافی در برابر آن از افراد محافظت می كنند. داده‌های مطالعه دیگری نیز نشان داد كه BA.2.86 ممكن است به اندازه سایر اشكال ویروس قابل انتقال نباشد.

BA.2.86 آنطور كه دانشمندان در ابتدا از آن می ترسیدند باعث افزایش موارد ابتلا به كووید19 نشد اما درست مانند EG.5 كه برای تولید HV.1 تكامل یافت، JN.1 نیز اخیراً از BA.2.86 ظهور كرده و به سرعت در حال گسترش است. بر اساس تحقیقات اولیه كه در ماه نوامبر منتشر شد، JN.1 دارای جهشی است كه به آن قابلیت دفع ایمنی موجود در بدن را می‌دهد.

مقاله پیش‌چاپی كه نحوه عملكرد واكسن های جدید علیه HV.1 را آزمایش كرد، همچنین نشان داد كه آنها آنتی‌بادی های مؤثر علیه JN.1 تولید می كنند اما نه به تعداد زیاد.

یك متخصص در این باره گفت: احتمال دارد كه JN.1 یا یك سویه نزدیك و مرتبط با آن در چند ماه آینده در سطح جهانی غالب شود.

«ترور بدفورد»، استاد بخش واكسن و بیماری های عفونی در مركز سرطان «فرد هاچینسون» آمریكا در این باره اظهار كرد: بیش از خطری كه هر سویه ایجاد می كند، این سرعت بالا در تكامل ویروس است كه بیش از همه نگران كننده است. وی افزود كه هیچ گونه‌ای به این اندازه تاثیرگذار نبوده است اما تجمع كلی این جهش‌ها تاثیر قابل‌توجهی در افزایش موارد ابتلا به كووید19 دارد.

شیوع بیماری‌های تنفسی در چین
در حالی كه سویه‌های جدید از ویروس كرونا در فصول مختلف امسال در نقاط مختلف جهان مشاهده و بررسی شده‌اند، كمیسیون ملی بهداشت چین، 13 نوامبر در یك كنفرانس خبری اعلام كرد كه بیماری‌های تنفسی در این كشور رو به افزایش است اما هنوز جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نكرده است.

با این حال مقامات چینی به رویترز گفته‌اند مشاهدات آن‌ها نشان می‌دهد كه آمار شیوع بیماری‌های تنفسی در این كشور همانند فصل سرما در سال‌های «پیش از همه گیری كووید19» است.

داده‌ها نشان می‌دهند كه شیوع عوامل بیماری‌زای شناخته شده‌ای مانند «مایكوپلاسما پنومونیه» كه یك عفونت باكتریایی رایج به ویژه در كودكان است با رفع كامل محدودیت‌های كووید19 از ماه مه در چین رو به افزایش بوده است.

موارد ابتلا به آنفلوآنزا، ویروس سین‌سیشیال تنفسی و آدنوویروس نیز از ماه اكتبر در این كشور افزایش پیدا كرده است.

پیشگیری از ابتلا به ویروس‌های تنفسی
«متیو بینیكر»، یك متخصص «مایو كلینیك» در این باره می‌گوید: از نظر استراتژی های پیشگیری از این ویروس ها زمان خوبی است. همچنین اصول اولیه نیز در این زمینه بسیار مهم هستند، از جمله: بهداشت خوب دست ها، ماندن در خانه اگر مریض هستید، استفاده از ماسك در صورت خروج از منزل و داشتن علائم بیماری.

به گفته این متخصص، در صورت داشتن علائم بیماری‌های تنفسی بهتر است به یك پزشك مراجعه كنید و تست دهید. با دانستن اینكه فرد با چه مشكلی دست و پنجه نرم می‌كند، می‌توان گام‌های موثری در جهت درمان آن برداشت.

سازمان جهانی بهداشت در تاریخ جمعه 5 مه 2023 به طور رسمی پایان وضعیت اضطراری كووید 19 در جهان را اعلام كرد. این سازمان در ژانویه 2020، شیوع ویروس كرونا را یك وضعیت اضطراری بهداشت عمومی و نگرانی بین‌المللی اعلام كرده بود.