روز جهانی كودك

كودكان آسیب‌پذیرترین گروه در هر جامعه‌ای هستند، بنابراین نباید از نیازهای آنها به سادگی عبور كرد. روز كودك در سراسر جهان انگیزه‌ای برای توجه به حقوق كودكان است. كشورهای جهان بنا بر سنت و فرهنگ خود روز كودك را به گونه‌های مختلف برگزار می‌كنند.

تاریخ روز جهانی كودك
20 نوامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی كودك نامگذاری شده‌است. 20 نوامبر در سال 2020 با 30 آبان 99 برابر است.

تاریخچه روز جهانی كودك
روز كودك در دومین یكشنبه ژوئن سال 1857 توسط دكتر شریف چارلز لئونارد، كشیش كلیسا، در ماساچوست آغاز شد؛ روز كودكان برای اولین بار در سال 1920 با تعیین تاریخ 23 آوریل توسط جمهوری تركیه به‌طور رسمی تعطیل ملی اعلام شد. ایده برگزاری روز جهانی كودك، به «كنفرانس جهانی برای رفاه كودكان» بازمی‌گردد كه در ماه آگوست سال 1925 در ژنو برگزار شد. در این كنفرانس، نمایندگان 54 كشور گردآمده بودند تا منشوری در دفاع از حقوق كودكان تصویب كنند.

اما تاریخچه روز جهانی كودك، به‌طور رسمی به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد: با شعله‌ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، میلیون‌ها كودك در سرتاسر جهان گرفتار رنج‌های بی پایان شدند. هزاران كودك در اردوگاه‌های مرگ جان سپردند، صدها هزار كودك در بمباران‌های شهرها و مراكز غیر نظامی دفن شدند و صدها هزار كودك معلول و بی سرپرست و بی خانمان از آتش ویرانگر جنگ بر جای ماندند. سازمان آمریكایی برای رفاه كودكان، در سال 1952 سازمان ملل متحد را فراخواند تا روزی را به عنوان روز جهانی كودك برگزار كند. بر اساس مصوبه‌ی جهانی سازمان ملل، كشورهای مختلف یك روز را به نام كودك انتخاب كرده و همه‌ساله آن روز را با هدف توجه دادن جامعه به مسائل كودك جشن می‌گیرند.

روز جهانی كودك اولین بار توسط انگلستان در سال 1954، به منظور تشویق همه كشورها برای ارتقا تبادل و تفاهم متقابل درباره مشكلات، حقوق كودكان و اقدام عملی برای رفاه كودكان جهان اعلام شد. در 20 نوامبر 1959، سازمان ملل متحد بیانیه حقوق كودك را تصویب كرد و سازمان ملل متحد پیمان‌نامه حقوق كودك را در 20 نوامبر 1989 به تصویب رساند.

هدف روز جهانی كودك
روز جهانی كودكان تنها برای جشن گرفتن و شادی كودكان نیست، بلكه هدف از نامگذاری و برنامه‌های آن آگاهی بخشی به كسانی است كه در سراسر جهان خشونت را در قالب سوءاستفاده، استثمار و تبعیض تجربه كرده‌اند یا آن را به وجود آورده‌اند. در برخی كشوها كودكان به عنوان كارگر مورد استفاده قرار می‌گیرند یا مشغول درگیری‌های مسلحانه و زندگی در خیابان‌ها هستند. در حال حاضر، بیش از 153 میلیون كودك بین 5 تا 14 سال وجود دارند كه مجبور به كار كردن هستند. یونیسف اعلام كرد كه تنها با اختصاص پنج دلار برای هر كودك می‌توان جان 90 درصد از كودكانی را كه سالانه می‌میرند، نجات داد و برای بهبود چشمگیر زندگی كودكان جهان سوم، كافی است كه فقط مبلغ 6 هفته بودجهٔ تسلیحاتی جهان هزینه شود.

در این میان وظیفه انجمن كمك به كودكان (یونیسف) مراقبت از كودكان و برآوردن نیازهای اولیه آنان در سال‌های آغازین زندگی، و ترغیب و تشویق والدین به آموزش فرزندان است. همچنین تلاش این انجمن برای كاهش بیماری، مرگ و میر در كودكان و حمایت از آنان در هنگام جنگ و حوادث طبیعی و… است. در مقدمه كنوانسیون حقوق كودك آمده‌است: «كودك باید در فضایی سرشار از خوشبختی، محبت و تفاهم بزرگ شود».

روز كودك در كشورهای مختلف
روز جهانی كودك 20 نوامبر است اما برخی از كشورها روز متفاوتی را به عنوان روز كودك نامگذاری كرده‌اند. بر همین اساس كشورهای جهان بنا بر ریشه‌های فرهنگی خود، این روز را به شكل‌های مختلف برگزار می‌كنند. روز جهانی كودك در حدود 50 كشور جهان در تاریخ اول ژوئن جشن گرفته می‌شود، این روز در برخی از كشورها از جمله نیوزلند در اولین یكشنبه ماه مارچ، تایوان و هنگ گنگ چهارم آوریل، بنگلادش 17 مارس، فلسطین پنجم آوریل، تركیه 23 آوریل، كره جنوبی و ژاپن پنجم مه، اسپانیا و انگلیس دومین یكشنبه ماه مه برگزار می‌شود.

روز كودك در ایران
در ایران جلسه‌ای با حضور نمایندگان وزارت آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان و برخی دیگر از نهادها تشكیل و ابتدا منجر به انتخاب روز 9 اكتبر به عنوان روز ملی كودك شد اما در ادامه این تاریخ، به 8 اكتبر برابر با 16 مهرماه تغییر یافت. تصمیم این گروه به دفتر یونیسف در ایران اطلاع و به عنوان روز جهانی كودك در ایران به رسمیت شناخته شد و در ادامه نیز شورای فرهنگ عمومی تصویب كرد این روز به تقویم رسمی كشور اضافه شود.

مصوبه‌ی شورای فرهنگی عمومی نیز در تاریخ 30 تیر 1376 و در جلسه‌ی 404 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب این شورا رسید. بنابراین در تقویم ملی ایران 16 مهر به عنوان روز كودك ثبت شده است و هر ساله در این تاریخ برای كودكانبرنامه‌هایی برگزار می‌شود.

بیشتر بخوانید: روز ملی كودك 99 + تاریخچه و پیمان نامه حقوق كودك
كودك كیست؟
كودك یا بچه به انسان خردسال (دختر و پسر) گفته می‌شود. برابر دیگر كودك در زبان فارسی واژه بچه است. این واژه به بزرگ نشدن و سادگی و پاكی نیز اشاره دارد.

كودك در قوانین بین‌الملل
در كنوانسیون حقوق كودك سازمان ملل متحد، كودك به هر انسانی كه زیر هجده سال تمام باشد گفته می‌شود؛ مگر اینكه مطابق قانون حاكم بر آن شخص، سن كمتری برای رشد او مقرر شده باشد.