انتظار ابتدایی خیلی از افرادی كه دچار افزایش وزن هستند این است كه در طی یك ماه روزه داری كاهش وزن چشمگیری داشته باشند.اما برای خیلی ها نه تنها این اتفاق نمی افتد بلكه...
در پایان این ماه مبارك جرات دیدن عدد روی ترازوی وزن كشی را ندارند.چرا كه با وجود ساعت ها و روزها گرسنگی و تشنگی از قبل هم سنگین وزن تر شده اند.دلایل این افزایش وزن ناگهانی در روزه داری چیست؟
ماه رمضان و آداب و عبادتهای این ماه فقط برای تزكیه روح و دستاوردهای معنوی نیست و این ماه می تواند برای ما با دستاوردهای جسمی و سلامت هم همراه باشد. اصلا این ماه فرصت خوبی برای اصلاح تغذیه و حتی خلاص شدن از شر اضافه وزن و چربی های اضافه بدن هم هست و فرصتی است تا ما سبك زندگی خودمان را اصلاح كنیم. با وجود این برخی از ما در ماه رمضان نه فقط با اضافه وزنمان خداحافظی نمی‌كنیم بلكه با افزایش وزن هم مواجه می شویم. سراغ دكتر حامد پورآرام دكترای تخصصی علوم تغذیه رفتیم تا در این گفتگو دلایل این افزایش وزن ناگهانی را مرور كنیم.
آقای دكتر پورآرام! آیا تغذیه در ماه مبارك رمضان با سایر ایام تفاوت دارد؟
تغذیه در این ایام با ماه های دیگر تفاوت اساسی ندارد. همانگونه كه در حالت عادی استفاده از 5 گروه غذایی توصیه می شود درماه مبارك رمضان و ایام روزه داری نیز استفاده از 5 گروه غذایی اصلی برای حفظ سلامت بدن ضروری است. تغذیه صحیح دراین ایام مانند سایر اوقات به معنی رعایت دو اصل تنوع و تعادل در برنامه غذایی است. تنوع به معنی استفاده از گروههای غذایی اصلی شامل نان و غلات ، شیر و موادلبنی، سبزی ها ،میوه ها، وگروه گوشت وجایگزین های آن است و تعادل بدین معنی است كه از همه گروه های غذایی به مقداركافی مصرف شده و از كم خوری وپرخوری پرهیز شود.
در طول ماه رمضان از چه مواد غذایی بیشتر استفاده كنیم و چه غذاهایی جزو موارد منع مصرف به شمار می آیند؟ یك رژیم غذایی مناسب ماه رمضان چیست؟
در طول ماه مبارك رمضان رژیم غذایی ما نباید با حالت عادی خیلی تفاوت كند و باید در حد امكان ساده باشد. به گونه‌ای باشد كه وزن ما ثابت بماند و نه كاهش یابد و نه افزایـش. البته برای افراد دارای اضافه وزن ،ماه مبارك رمضان فرصت مناسبی برای تعدیل وزن به شمار می آید. به دلیل طولانی بودن ساعات روزه داری و نسبتا" كوتاه بودن زمان صرف غذا در طول شبانه روز لازم است كه برای وعده های سحر و افطار به سهل الهضم و یا كند هضم بودن غذا دقت كنیم استفاده از غذاهای سهل الهضم در افطار توصیه می شود.
غذاهای حاوی فیبر شامل انواع میوه و سبزی، نانهای سبوس دار و تیره (سنگك). غلات و دانه ها، نخود سبز و پخته، كدومسمایی، بلغور، اسفناج و سایر گیاهان مثل برگ چغندر (غنی از آهن)، میوه های با پوست، میوه های خشك مخصوصا" گلابی، آلو، انجیر، بادام و غیره.رژیم غذایی باید به نسبت مناسبی از همه گروه های میوه، سبزی، گوشت، مرغ، ماهی، نان، غلات و لبنیات باشد. غذاهای سرخ كردنی برای سلامتی مضر است و مصرف آن ها باید محدود شود. مصرف این غذاها باعث سوء هاضمه، سوزش معده و افزایش وزن میشود.
همچنین ماه مبارك رمضان فرصت مناسبی برای ترك برخی عـــادات غلط است. به عنوان نمونه همه می دانند كه مصرف سیگار برای سلامتی مضر است و نه تنها سلامت خود فرد بلكه سلامت خانواده و اطرافیان را نیز به مخاطره می اندازد. ماه مبارك رمضان كه ماه اطاعت از امر خداوند و مقاومت در مقابل وسوسه های شیطانی است این فرصت را در اختیار افراد سیگاری قرار می دهد كه مقدمه ترك دائم و یا حتی موقت سیگار را فراهم كنند.
وجود برخی عادات غذایی غلط در این ماه سبب میشود تا فرد نه تنها نتواند سلامتی خود را حفظ كند بلكه دچار مشكلاتی نیز می شود در رابطه با این عادات و لزوم ترك آنها نیز توضیحاتی ارائه دهید؟
متاسفانه عادات غلط غذایی در هر جامعه ای وجود دارد اما در برخی از مواقع باید به منظور جلوگیری از عواقب وخیم آنها را سریعا اصلاح نمود . در ایام ماه مبارك رمضان این عادت های غذایی غلط می تواند به سلامت افراد لطمه بزند كه در این جا به برخی از آنها اشاره می كنیم. یكی از عادات غذایی غلط روزه داران این است كه به دلیل تشنگی زیاد افطار را با آب سرد و یا نوشیدنیهای سرد شروع می كنند كه توصیه می شود افطار را با نوشیدنیهای گرم و یا ولرم مانند آب ولرم، چای كمرنگ و شیر گرم آغاز كنند. پس از آن می توانند از خرما یا كشمش استفاده كنند زیرا این دو سبب كنترل اشتها می شود و از پر خوری به هنگام افطار ممانعت می كند. علاوه بر آن مصرف خرما در ماه مبارك رمضان در تنظیم قند خون بسیار مفید اســـت بنابراین تـــوصیه می شود كه در وعده افطار حتی المقدور 5-3 عدد خرما مصرف شود (خرما منبع خوبی از مواد مغذی، قند، فیبر و پتاسیم است). البته بایداز مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی ها پرهیز شود.
پرخوری وعده های سحر و افطار از عادات غذایی نادرست دیگر است و باید تا حد امكان به جای مصرف انواع شیرینی ها مثل زولبیا و بامیه كه فقط حاوی انرژی و فاقد مواد مغذی (ویتامین ها و مواد معدنی) هستند، از مواد غذایی طبیعی شیرین مثل خرما، كشمش و انواع میوه استفاده شود. افراط در مصرف انواع شیرینی به هنگام افطار چاقی و اضافه وزن را به دنبال خواهد داشت. مصرف آب زیاد به هنگام صرف افطار سبب اختلال در هضم مواد غذایی می شود. بعد از صرف سحری نیز بســـیاری از افراد از بیــــم تشنــــگی در طول روز به مقدار فراوان آب می نوشند كه عادت صحیحی نیست.
از نوشیدن بیش از اندازه چای در وعده سحری نیز كار غلطی است چون چای باعث افزایش دفع ادرار و از دست رفتن نمك های معدنی كه بدن شما در طول روز به آن احتیاج دارد می شود. مصرف تنقلات زیاد در فاصله افطار تا سحر نیز اشتباه است. این قبیل مواد دیر هضم هستند و سبب می شوند كه به هنگام سحر به دلیل پری معده میل به غذا كاهش پیدا كند.
همچنین، مصرف مـــواد غذایی سنگین، دیر هضم، پر چرب و سرخ شده به هنگام افطار نیز مناسب نیست و به طور كلی توصیه می شود به جای غذاهای چرب و سرخ كرده از غذاهای آب پز و بخارپز استفاده شود.
پایان ماه رمضان برای بسیاری از افراد به خصوص افراد چاق با اضافه وزن همراه است .چه كنیم تا در طول ماه رمضان به اضافه وزن دچار نشویم؟
در برخی از منابع توصیه شده كه بهتر است در ایام ماه مبارك رمضان افرادی كه دارای اضافه وزن و یا چاق میزان دریافت مواد غذایی را نسبت به سایر ایام تا 20% كاهش دهند. دراین صورت پیروی از یك برنامه غذایی صحیح و كنترل شده، باعث سوزاندن و حذف چربی های اضافه در بدن شده و در نهایت منجر به كنترل اضافه وزن وچاقی میشود و در نهایت سبب بالابردن سطح سلامت در جامعه می شود. چرا كه چاقی و اضافه وزن منشاء اصلی بسیاری از بیماریهای متابولیك و غیر واگیر است كه متاسفانه مرگ ومیر بالایی را به خود اختصاص می دهند. واین خود از فواید و تاثیرات مهم روزه داری در كنترل بیماریهاست.
در سایر افراد یعنی كسانی كه چاق نیستند و یا اضافه وزن ندارند، می توانند سطح دریافت انرژی روزانه خود را در ماه مبارك رمضان مانند سایر ایام حفظ نمایند كه در این صورت در پایان ماه مبارك رمضان تغییر محسوسی در وزن آنها ایجاد نمی شود.
در كل می توان گفت كه افزایش و یا كاهش وزن افراد در پایان ماه مبارك به عوامل مختلفی مانند: وضعیت اضافه وزن و چاقی فرد قبل از ورود به ماه مبارك، نحوه تغذیه فرد در این ایام و در نهایت وضعیت انجام فعالیت های بدنی او در طول ماه بستگی دارد. به همین دلیل در پایان ماه مبارك رمضان افرادی كه به این نكات توجه نمی كنند، به اضافه وزن و حتی چاقی مبتلا می شوند.
