داروها تاریخ انقضا دارند، بنابراین لازم است بدانیم تا چه زمان می توان آنها را مصرف كرد. پس از اتمام تاریخ انقضا، داروها ممكن است دیگر ایمن یا به همان اندازه مؤثر نباشند.
نباید داروها را بعد از تاریخ انقضا مصرف كرد. اگر مدتی است پزشك دارویی را تجویز كرده است، قبل از مصرف، ضرورت دارد كه تاریخ انقضای آن بررسی شود. همچنین باید مطمئن شد كه دارو را مطابق با آنچه روی بسته بندی یا بروشور توضیح داده شده است به درستی نگهداری كنیم.
اگر ظاهر، طعم یا بوی دارو با زمانی كه برای اولین بار مصرف شده متفاوت است، حتی اگر تاریخ انقضای آن به اتمام نرسیده باشد، بهتر است با پزشك داروساز مشورت شود.
"تاریخ انقضا" به چه معناست؟
تاریخ انقضا معمولا به این معنی است كه پس از پایان ماهی كه دارو تجویز شده نباید آن را مصرف كرد.
تاریخ انقضای محدود
برخی از داروها تاریخ انقضای كوتاهی دارند، مانند:
- تركیب آنتی بیوتیكی آماده: زمانی كه پزشك داروساز آب را به آنتی بیوتیكهایی كه به شكل پودر هستند اضافه می كند، پایداری محصول تغییر پیدا می كند و داروساز بسته به نوع محصول، تاریخ انقضای آن را یك یا دو هفته تعیین می كند.
- قطره‌های چشمی: تاریخ انقضای این قطره‌ها معمولا چهار هفته پس از باز شدن ظرف به اتمام می رسد زیرا چشم‌ها به ویژه به باكتری‌هایی كه ممكن است وارد قطره‌های چشمی شوند حساس هستند.
ضرورت نگهداری مناسب از دارو
همچنین نگهداری مناسب از دارو یكی از راه هایی است كه به شما كمك می كند مطمئن شوید كه داروها تا پایان تاریخ انقضا ایمن و موثر باقی می مانند. حتما توضیحات آن را بخوانید تا متوجه شوید آیا دستورالعمل‌های نگهداری خاصی برای دارو وجود دارد یا خیر. برخی از داروها باید در یخچال نگهداری شوند و برخی دیگر را نمی توان در معرض دمای بالا قرار داد. نگهداری نامناسب مانند قرار دادن در محیط مرطوب می تواند به كاهش اثربخشی داروهایی كه تاریخ انقضای آنها نرسیده است كمك كند. برای اكثر داروها و اطمینان از ماندگاری مناسب دارو، بهتر است آنها را در مكانی خشك و خنك نگهداری كنیم.
خطرات استفاده از داروهای تاریخ مصرف گذشته
محصولات پزشكیِ تاریخ مصرف گذشته به دلیل تغییر در تركیب شیمیایی ممكن است اثربخشی لازم را نداشته باشند یا خطرناك باشند. برخی از داروهای تاریخ مصرف گذشته در معرض خطر رشد باكتری ها هستند و آنتی بیوتیك های با قدرت اثر پایین، تاثیری در درمان عفونت ها ندارند و منجر به بروز بیماری های جدی تر و مقاومت آنتی بیوتیكی می شوند. پس از پایان تاریخ انقضا، هیچ تضمینی وجود ندارد كه دارو بی خطر و موثر باشد. اگر تاریخ مصرف دارو تمام شده است، استفاده از آن توصیه نمی شود.
بسیاری از مردم نمی دانند كه چگونه كابینت داروهای خود را به درستی تمیز و پاكسازی كنند. ناتوانی در دفع ایمن داروهای قدیمی، به ویژه داروهای حاوی مخدر، اغلب منجر به این می شود كه داروها به درستی مصرف نشوند.
با داروهای تاریخ مصرف گذشته چه كنیم؟
ابتدا، برچسب دارو را بخوانید و دستورالعمل‌های خاص مربوط به چگونگی از بین بردن آن را كه ممكن است توضیح داده شده باشد، مطالعه كنید. برنامه بازپس‌گیری دارو روش بهتری برای دفع داروی تاریخ مصرف گذشته یا استفاده نشده است.
اما زمانیكه برنامه‌های بازپس‌گیری دارو در دسترس نیست، طبق دستورالعمل‌ها لازم است داروها را پس از مخلوط كردن با ماده‌ای مانند خاك، مهر و موم كرده و در سطل زباله رها كنید. با این حال، برخی داروهای خاص را باید در فاضلاب رها كرد زیرا در صورت مصرف تصادفی ممكن است برای كودك یا هر شخص دیگری مضر و حتی كشنده باشد.
امحای داروهای استنشاقی
یكی از نگرانی های زیست محیطی مربوط به داروهای استنشاقی است كه بیماران مبتلا به آسم یا سایر مشكلات تنفسی استفاده می كنند. بنابراین، لازم است دستورالعمل های ذكر شده روی برچسب بسته بندی دارو مطالعه شود. این محصولات دارویی در صورت سوراخ شدن یا رها شدن در آتش می توانند خطرناك باشند.
یك چالش قابل تامل
ممكن است این پرسش مطرح شود كه آیا رها كردن برخی از داروها در فاضلاب در شرایطی كه بازپس‌گیری دارو در دسترس نیست، مشكلی ایجاد نمی كند؟
نگرانی‌هایی در مورد سطحی از محصولات دارویی وجود دارد كه ممكن است در آب‌های سطحی مانند رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و در منابع آب آشامیدنی یافت شود. راه اصلی ورود مواد دارویی به منابع آب توسط افرادی است كه از دارو مصرف كرده اند و سپس به طور طبیعی از بدن خود دفع می كنند. بسیاری از داروها به طور كامل در بدن جذب یا متابولیزه نمی شوند و می توانند پس از عبور از تصفیه خانه های فاضلاب وارد محیط شوند.
به گفته متخصصان هنوز تاثیر بسیاری از رایج ترین تركیبات دارویی در رودخانه ها تا حد زیادی ناشناخته است. اما در حال حاضر به خوبی ثابت شده است كه داروهای ضد بارداری می توانند بر رشد و تولید مثل ماهی تاثیر بگذارند و كارشناسان نگران هستند كه افزایش میزان آنتی بیوتیك ها در رودخانه ها بتواند اثربخشی این گروه از تركیبات درمانی را به عنوان دارو محدود كند.
متخصصان اظهار داشتند: معمولا، آنچه اتفاق می‌افتد این است كه ما این مواد شیمیایی را مصرف می‌كنیم، آنها برای درمان بیماری‌های ما كاربرد دارند و سپس از بدن دفع می شوند. اما از سوی دیگر این را هم می‌دانیم كه حتی مدرن‌ترین تصفیه‌خانه‌های فاضلاب قادر به از بین بردن كامل این تركیبات قبل از ورود به رودخانه‌ها یا دریاچه‌ها نیستند و این چالشی است كه انسان در حال حاضر با آن روبروست و شاید در آینده علم و فناوری بتواند راه حلی برای آن بیابد.
