فیبرغذایی، اجزای گیاهی دست نخورده و غیر قابل هضم توسط آنزیمهای گوارشی است كه به دو دسته محلول و نامحلول تقسیم بندی میشود.
فیبرغذایی، اجزای گیاهی دست نخورده و غیر قابل هضم توسط آنزیمهای گوارشی است. به عبارت دیگر كربوهیدراتهای غیرقابل هضم و لیگنین كه بخشی از تركیبات دست نخورده گیاهان هستند فیبر نامیده میشوند. فیبر عملكردی، كربوهیدرات غیر قابل هضم است كه از گیاهان استخراج و یا ساخته میشود. فیبرها به دو دسته محلول و نامحلول تقسیم بندی میشوند.
هر دو نوع فیبر تاثیرات مثبتی بر عملكرد دستگاه گوارش و كاهش خطرات برخی بیماریها دارند. نقش فیبر در عملكرد دستگاه گوارش بر اساس میزان حلالیت آن متغیر است. فیبرهای نامحلول نظیر سلولز ظرفیت جذب آب مواد غیر قابل هضم را افزایش میدهند و این امر منجر به افزایش حجم مدفوع، دفعات اجابت مزاج در روز و كاهش زمان عبور مواد غذایی از روده می گردد.
فیبرهای محلول با تشكیل ژل سبب آهسته نمودن زمان عبور مواد از دستگاه گوارش شده و از طریق اتصال با سایر مواد مغذی نظیر كلسترول و مواد معدنی میزان جذب آنها را میكاهند. نقش فیبر در عملكرد دستگاه گوارش بر اساس میزان حلالیت آن متغیر است. فیبرهای غیرقابل هضم دارای نقشهای فیزیولوژیكی مهمی در بدن انسان است.
فیبرهای غیرقابل جذب ویژه كه توسط باكتریهای روده تخمیر میشوند، منجر به تحریك جذب رودهای و حفظ تعدادی از مواد معدنی نظیر كلسیم، منیزیوم، روی و آهن میشوند. بسیاری از تحقیقات نشان دادهاند كه مصرف فیبر ویسكوز (مانند صمغ و پكتین) جذب رودهای كلسیم، منیزیم، آهن و یا روی را مختل نمیكند. بسیاری از مطالعات حیوانی نشان دادهاند كه بسیاری از فیبرهای ویسكوز باعث افزایش جذب مواد معدنی میشوند، اما به هرحال در یك مطالعه دیده شده است، زمانی كه 12 گرم در روز سبوس به غذا افزوده شود جذب آهن 51 تا 74 درصد كاهش مییابد كه این كاهش به دلیل حضور فیتات نیست.
غلظت كلسترول سرم میتواند توسط فیبرهای غیرمحلول نظیر سلولز و لیگنین و نیز توسط فیبرهای محلول پكتین و پسلیوم تحت تاثیر قرار گیرد. مكانیسم عمل آنها از طریق اتصالشان به اسیدهای صفراوی مشتق شده از كلسترول در مدفوع و افزایش دفع آنها در نتیجه كاهش جذب چربیها است. فیبرغذایی توسط باكتریهای موجود در روده به اسیدهای چرب كوتاه زنجیر تخمیر میشوند كه میتوانند منجر به كاهش چربی خون شوند.
دریافت كافی برای فیبر 38 گرم در روز برای مردان و 25 گرم در روز برای زنان 19 تا 50 ساله تعیین شده است. توصیههای دریافت فیبر برای بزرگسالان بیشتر از 51 سال 21 گرم در روز برای زنان و 30 گرم در روز برای مردان است. نیاز به دریافت فیبر در افراد مسن كاهش مییابد زیرا متوسط دریافت انرژی با افزایش سن كاهش مییابد.
بنابراعلام دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت منابع فیبرشامل سبزیجات و میوهها، غلات كامل ( مثل نان سبوس دار) و حبوبات است كه طبق هرم غذایی همه افراد سالم باید به مقدار مشخص از گروههای هرم مصرف كنند تا میزان فیبر توصیه شده در طول روز را دریافت كنند.