یك متخصص در حوزه اختلالات روانشناسی كودك و نوجوان با اشاره به فواید نقاشی و تأثیرات آن بر كودكان اظهار كرد: نقاشی كشیدن به لحاظ حركتی و جسمی خیلی می‌تواند مفید باشد.
به هماهنگی چشم و دست كودك كمك می‌كند. یك‌راه بسیار فوق‌العاده‌ای برای تقویت ماهیچه‌های كوچك انگشتان بچه‌هاست كه در سنین مدرسه و از اوایل ابتدایی می‌تواند در مهارت نوشتن به كودك كمك كند.
مهسا یزدی با بیان اینكه كودك در یك نقاشی شخصیت خود را معرفی می‌كند، اظهار كرد: كودكان توانایی بیان افكار خود را در قالب كلمات ندارند و نقاشی به‌عنوان یك ابزار برای بچه‌ها این فرصت را فراهم می‌كند تا بتواند عواطف، افكار و احساسات و تعارضات خود را بیان كند. نقاشی موقعیتی برای بچه‌ها فراهم می‌كند تا بتوانند در یك فضای امن، افكار و احساسات و نارضایتی خود را ابراز كنند تا آن چیزی كه در دلشان هست آشكار شود و بدین‌وسیله خواسته‌ها و آرزوهای خود را بیان كنند.
وی افزود: كودك با نقاشی كشیدن تمام وجود خودش را روی صفحه سفید كاغذ می‌كشد و به زبان نقاشی می‌گوید كه «من این هستم». عاطفه، تخیل، رشد جسمی، رشد ذهنی، اجتماعی و رفتاری كودك و هر آن چیزی كه می‌خواهیم از كودك، مخصوصاً بچه‌ها در سنین پایین بفهمیم؛ می‌توانیم در نقاشی‌های آن‌ها جستجو و پیدا كنیم. نقاشی باعث كاهش پرخاشگری، افزایش خلاقیت، بهبود درك عاطفی به همراه یادگیری پاسخ‌های مقابله‌ای سازگارانه و تقویت مهارت‌های هیجانی ارتباط و كلامی افراد و استفاده از شیوه‌های غیرتهاجمی در موقعیت‌های پیچیده عاطفی در كودك می‌شود.
یزدی بابیان اینكه در تحلیل و تفسیر نقاشی كودكان به رنگ و رنگ‌آمیزی باید توجه شود خاطرنشان كرد: رنگ‌ها در شخصیت انسان‌ها به‌خصوص بچه‌ها تأثیر زیادی دارند و باعث تجربه‌های هیجانی از قبیل خنده، شادی، غم و اندوه، آرامش و تحریك‌پذیری می‌شود.
بچه‌ها در 6 سالگی رنگ آبی را بیشتر دوست دارند
وی با ذكر مثالی از رفتار كودكان در دوره‌های مختلف سنی تصریح كرد: در كودكان 15 روزه با حركات سر بین رنگ‌های قرمز و زرد و سبز فرق گذاشته می‌شود همچنین كودكان 3 ماهه به كاغذهای رنگی بیشتر از كاغذهای خاكستری خیره می‌شوند. و یا اینكه در 6 سالگی رنگ آبی بین بچه‌ها ارجحیت دارد.
یزدی بابیان اینكه شناسایی رنگ‌ها توسط بچه‌ها بستگی به این هم دارد كه كودكان بتوانند نام رنگ‌ها را بدانند و توانایی گفتن نام رنگ را كسب كرده باشند اظهار كرد: كودكان رنگ‌ها را دیرتر از اشیا یاد می‌گیرند. رنگ قرمز اولین رنگی است كه بچه‌ها به‌طور صحیح می‌توانند نام آن را بگویند و شناسایی كنند. بچه‌ها می‌فهمند كه رنگ آبی ضد قرمز است و در بعضی مواقع كودكان رنگ اشیایی را كه به آن رنگ‌ها هستند را می‌توانند به یاد بیاورند.
این متخصص با اشاره به نكاتی در مورداستفاده كودكان از مداد رنگی خاطرنشان كرد: كودكان برای به دست گرفتن مداد مهارت بالایی ندارند و به دست آن‌ها فشار وارد می‌شود. كیفیت پایین مداد به همراه نوك نامناسب باعث خستگی كودك و حتی ناكامی او می‌شود. نكته بعدی سایز مداد رنگی است. مداد رنگی‌های با قطر یك سانتی‌متر یا مداد رنگی 6 ضلعی یا 8 ضلعی به دلیل اینكه از دست كودك لیز می‌خورد و به‌راحتی بین انگشتان كودك قرار می‌گیرد برای كودك مناسب است ولی مدارد رنگی‌های 3 گوش مناسب نیستند.
یزدی با اشاره به تنوع رنگ‌ها درمداد رنگی و جذابیتان برای كودكان تصریح كرد: نكته بعدی كه در خرید مداد رنگی باید به آن توجه كرد تنوع رنگ‌هاست. برای بچه‌ها خیلی مهم است كه این تنوع وجود داشته باشد. حتی می‌تواند علاقه آن‌ها را به نقاشی بیشتر كند كه با توجه به اقتصاد خانواده والدین می‌توانند این مداد رنگی‌ها را تهیه كنند.
وی با اشاره به فواید نقاشی و تأثیرات آن برای بچه‌ها اظهار كرد: نقاشی كشیدن به لحاظ حركتی و جسمی خیلی می‌تواند مفید باشد. به هماهنگی چشم و دست كودك كمك می‌كند. یك‌راه بسیار فوق‌العاده‌ای برای تقویت ماهیچه‌های كوچك انگشتان بچه‌هاست كه در سنین مدرسه و از اوایل ابتدایی می‌تواند در مهارت نوشتن به كودك كمك كند.
این متخصص خاطرنشان كرد: نقاشی هم نیمكره چپ مغز كه كانون فعالیت‌های تحلیلی و منطقی است و هم نیمكره راست كه محل فعالیت خلاقانه و احساساتی را درگیر می‌كند. یعنی هماهنگی و فعالیت 2 نیمكره را دارد و این مسئله اهمیت زیادی در قدرت حل مسائل پیچیده و موفقیت دارد.
وی افزود: نقاشی پرورش تفكر خلاق و حل مسئله را در محیطی امن فراهم می‌كند. نقاشی فرصت‌های زیادی را برای آموزش، یادگیری رنگ‌ها و اشكال هندسی، بیان ایده‌ها، تركیب رنگ‌ها و آزمایش آن‌ها را فراهم می‌كند و فرصتی برای تمرین خلاقیت در كودكان است زیرا كودك در نقاشی آزاد است كه هرچه دوست دارد بكشد و این كار به كاهش تنش در كودكان می‌انجامد.
همه نقاشی‌ها را نمی‌توان تفسیر كرد
یزدی با اشاره به تفسیر نقاشی كودكان اظهار كرد: تمام نقاشی‌های كودكان این‌گونه نیست كه بشود تفسیر كرد. بعضی‌اوقات یك نقاشی است و صرفاً جهت سرگرم شدن یك كودك با مداد و كاغذ است. بعضی‌اوقات معنی عمیق‌تری از تفكر و احساسات كودك را می‌شود در نقاشی‌هایش شناسایی كرد.
وی گفت: در تفسیر نقاشی كودك سؤالاتی می‌شود از بچه پرسید البته قبل از آن خیلی ظریف این كار را با تعریف و تمجید از آن چیزی كه كودك انجام داده، باید داشته باشیم. لازم است روانشناس یك گفت‌وگو با كودك داشته باشد. مثلاً اگر یك خانواده كشیده به‌عنوان‌مثال از او بپرسیم این خانواده الان كجاست، چه‌كار می‌كنند؛ نفر اول كه كشیدی چه‌كار می‌كند و كجا قرار دارد، كدام مهربان‌تر هستند و كدام كمتر مهربان‌اند.
وی اضافه كرد: در نقاشی كودك ترتیب كسانی كه كشیده شده می‌تواند خیلی مهم باشد و اینكه این افراد نسبت به هم چه احساسی دارند، كدام خوشبخت‌تر و كدام از همه كمتر خوشبخت‌تر است، از كودك سؤال می‌شود فرض كن تو جزو این خانواده باشی كدام‌یك از این آدم‌ها كه كشیدی می‌خواهی باشی. تمام پاسخ‌های كودك می‌تواند در تفسیر نقاشی و كمك به درمانگر نقش مهمی داشته باشد.
یزدی گفت: اینكه در یك نقاشی كه به شیوه فرافكنی اتفاق می افتد اطلاعات مهمی در شخصیت كودك می‌دهد، تعارضات احتمالی را مشخص كرده و روابط كودك با والدین و خواهر و برادر را مشخص می‌كند. البته آنچه از نقاشی به دست می‌آید فقط جنبه احتمالی دارد و نمی‌شود با یقین پذیرفت. لازم به ذكر است در تفسیر نقاشی كودك؛ مجموعه‌ای از نقاشی‌ها مورد ارزیابی روانشناس قرار می‌گیرد و نمی‌توان فقط با دیدن یك نقاشی نظرات تخصصی و كارشناسی شده داد و همه این‌ها حدس است و قطعیت ندارد.
وی اظهار كرد: همچنین باید روانشناس در كنار مجموعه‌ای از سؤالاتی كه از خانواده كودك می‌پرسد و یك مصاحبه دقیقی كه انجام می‌دهد آن نقاشی را تفسیر كند. به‌عنوان نمونه اگر یك آدمك هماهنگی را كشیده باشد درمجموع احتمال این است كه كودك سازگار است. همچنین اگر كودك اعضای خانواده را هماهنگ كشیده باشد و اعضا دست در دست هم‌بازی می‌كنند، همدیگر را ببوسند درجه صمیمیت اعضای خانواده را نشان می‌دهد.
این متخصص خاطرنشان كرد: معمولاً در نقاشی بچه‌ها شخصیت اصلی وجود كودك و شخصی كه بیشترین بار احساسی خود را چه به‌صورت عشق و ستایش و چه به‌صورت ترس و دلهره روی آن قرار می‌دهد و این شخص را قبل از دیگران می‌كشد زیرا آن فرد اولین شخصی است كه كودك به او فكر می‌كند و این شخصیت را بزرگ‌تر و با جزئیات بیشتر ترسیم می‌كند.
وی افزود: ممكن است كودك در نقاشی خانواده عكس خودش را نزدیك شخصی بكشد كه احساس كند با او و در كنار او راحت‌تر است و آن فرد را بیشتر از همه دوست دارد. اگر كودك فكر كند خواهرش بیشتر از او مورد توجه پدر و مادرش است در نقاشی خود او را بین پدر و مادر می‌كشد و خودش را در حاشیه و دورتر از او می‌كشد. حتی ترتیب زمانی ورود اعضای خانواده به نقاشی‌اش نیز می‌تواند ارزش شخصیتی آدم‌ها را در آن نقاشی نشان بدهد.
اهمیت اندازه‌ها در نقاشی‌های كودك
یزدی در ادامه با بیان اینكه اندازه در نقاشی‌های كودك هم خیلی مهم است خاطرنشان كرد: اگر آدمك كوچك در گوشه كاغذ كشیده باشد می‌تواند نشان دهد كودك زودرنج و حساس است و كودك خودش را كم‌ارزش می‌داند و قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیست و اعتمادبه‌نفس پایینی دارد.
وی با ذكر مثال دیگری گفت: خطوط موج‌دار در نقاشی كودك نشان‌دهنده اضطراب كودك و پاك كردن مكرر و پشت سر هم نشان‌دهنده احساس حقارت كودك می‌تواند باشد. طبق مثال قبل نقشی‌های كوچك و مینیاتوری نشان از اعتمادبه‌نفس پایین كودك و نقاشی با تصاویر بزرگ نشان‌دهنده اعتمادبه‌نفس بالای كودك است.
این متخصص اختلالات روانشناسی كودك با اشاره به موضوع خانواده در نقاشی كودك افزود: وقتی یكی از اعضای خانواده در نقاشی حضور نداشته باشد و كودك تصویر او را نكشیده باشد و كودك تمایلی به حضور او ندارد نشان از حسادت كودك است زودرنج و حساس و فكر می‌كند به او ظلم شده است و اگر خودش را دور از والدین بكشد نشان‌دهنده تنهایی اوست و تنهایی نشان از حسادت هست. اگر كودك خودش را در نقاشی از خانواده حذف كند از بودن در جمع خانواده راضی نیست یا اینكه خواستار تغییر جنسیت و افزایش سن است و دوست دارد بزرگ شود.
یزدی بابیان اینكه خطوط در نقاشی كودك قابل‌تحلیل و تفسیر است اظهار كرد: خطوط در نقاشی كودك می‌تواند به‌صورت مارپیچ، ضخیم، نازك، افقی، عمودی، نقطه، زاویه‌دار باشد كه هركدام توضیح و دلیل خودش را دارد. خطوط پررنگ به معنی رهاسازی غرایز و خشونت، خطوط كم‌رنگ نشان از كم‌رویی، خطوط نازك و هماهنگ سازگاری كودك را می‌رساند، خطوط كوتاه مانند چیزی كه منع شده باشد نشان‌دهنده خجالتی بودن كودك است و خطوط مارپیچ پرخاشگری كودك را می‌رساند.
وی خاطرنشان كرد: تناسب در نقاشی حائز اهمیت است؛ اگر تمام صفحه را كودك نقاشی كرده باشد نشان‌دهنده اعتمادبه‌نفس بالاست و اینكه خودش را در جمع احساس می‌كند و اگر نصف و بیشتر از نصف صفحه خالی باشد و نقاشی كوچك باشد نشان از اعتمادبه‌نفس پایین اوست.
یزدی گفت: اگر كودك در مركز صفحه كاغذ نقاشی بكشد بر احساسات خود بیشتر توجه و تمركز دارد. بچه‌هایی كه نقاشی‌هایشان از كادر خارج‌شده می‌تواند نشان‌دهنده ناتوانی ذهنی باشد یا در كودك مشكل جسمی وجود دارد و كنترل عضلانی ندارد و اگر ازنظر روانشناسی بخواهیم تفسیر كنیم؛ كودك از كمبود محبت رنج می‌برد.
وی با اشاره به اینكه جهت در نقاشی تفسیر می‌شود تأكید كرد: كشیدن تصاویر توسط كودك از راست به چپ؛ حركت واپس رونده تلقی می‌شود و از چپ به راست نشان‌دهنده یك حركت طبیعی پیش‌رونده هست.
