رئیس اداره دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو، در ارتباط با كشت قانونی خشخاش برای تأمین مواد اولیه تولید داروهای حیاتی در كشور، نكاتی را توضیح داد.
به گزارش روابط عمومی رادیو، اسحاق اسماعیلی، در برنامه «روی خط خبر» رادیو سلامت، در ابتدا به كاربردهای حیاتی داروهای مشتق از خشخاش اشاره كرد و گفت: این داروها كه به عنوان مسكن‌های قوی و برتر در دنیا شناخته می‌شوند در حوزه‌های تسكینی، اتاق‌های عمل، برای بیماران سرطانی و همچنین در مراقبت‌های تسكینی برای ترك اعتیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وی افزود: این داروها به دلیل وابستگی جسمی و روانی كه ایجاد می‌كنند، در دنیا به عنوان «داروهای استراتژیك تحت كنترل» تلقی شده و توسط سازمان‌هایی مانند INCB (شورای بین‌المللی كنترل مواد مخدر) وابسته به سازمان ملل متحد، تحت نظارت و كنترل شدید هستند. كشورها موظف به گزارش سالانه میزان تولید، توزیع، مصرف، واردات و صادرات این داروها به این سازمان بین‌المللی هستند.
اسماعیلی افزود: پیش از انقلاب، ایران یكی از كشورهای پیشرو در كشت قانونی خشخاش و استخراج مواد مؤثره آن برای تولید انواع داروهای مشتق قرص، شربت، و…، بود. این كشت تحت حمایت قوانین كشوری و بین‌المللی انجام می‌شد اما پس از انقلاب، ایران به صورت داوطلبانه از این كشت قانونی انصراف داد و تأمین نیاز داخلی عمدتاً از طریق كشفیات مواد مخدر توسط پلیس و ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام می‌شد. این مواد كشف شده به مصارف دارویی اختصاص می‌یافتند. هرچند این روش، نیازهای داخلی را تا حد زیادی تأمین می‌كرد اما از نظر استانداردهای بین‌المللی، منشأ این مواد نامشخص تلقی شده و صادرات داروهای تولید شده از این طریق ممنوع بود.
رئیس اداره دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو تصریح كرد: كاهش چشمگیر كشت خشخاش در كشورهای همسایه، به ویژه پس از تغییرات سیاسی در منطقه و ممنوعیت كشت توسط طالبان، میزان كشفیات مواد مخدر در مرزهای شرقی ایران نیز كاهش یافته است. این كاهش، تأمین نیازهای دارویی داخلی را با چالش جدی مواجه كرده و وزارت بهداشت را بر آن داشته تا از اختیارات قانونی خود استفاده كند. ماده 41 قانون مبارزه با مواد مخدر، به وزارت بهداشت اجازه می‌دهد تا در مواقع نیاز برای درمان، دارو، تحقیقات و مسائل پزشكی، درخواست كشت خشخاش را مطرح كند و وزارت كشاورزی نیز مكلف به كاشت آن است.
اسماعیلی تأكید كرد: برای جلوگیری از انحراف كشت خشخاش به سمت بازار غیرقانونی، سازوكارهای دقیق كنترلی در نظر گرفته شده است. این فرآیند با هماهنگی و نظارت ستاد مبارزه با مواد مخدر و پلیس مبارزه با مواد مخدر انجام خواهد شد.
وی در ادامه بیان كرد: مشكل سوءمصرف همیشه با بشر بوده و نمی‌توان به دلیل وجود این مشكلات، از ورود به این حوزه مهم درمانی صرف‌نظر كرد، خصوصاً كه قانون كشور نیز این پیش‌بینی را از سال‌ها پیش كرده است.
رئیس اداره دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو به تجربیات موفق كشورهای دیگر، از جمله كشور همسایه تركیه اشاره كرد و افزود: این كشور توانسته است با كشت قانونی خشخاش و تولید داروهای مشتق از آن، هم نیازهای داخلی خود را تأمین كند و هم به یكی از منابع اصلی تأمین این داروها در اروپا و آمریكا تبدیل شود. این مدل اقتصادی، ارزآوری بسیار خوبی برای تركیه داشته است.
اسماعیلی ابراز امیدواری كرد و گفت: با بازگشت به كشت قانونی، ایران نیز بتواند با توجه به توانایی شركت‌های دارویی و قیمت تمام شده منطقی، در بازار جهانی داروهای تحت كنترل حرفی برای گفتن داشته باشد.
وی همچنین یادآور شد: پیش از انقلاب، ایران یكی از هفت هشت كشور برتر دنیا در این زمینه بود و دارای تكنولوژی لازم برای تولید و استخراج مواد موثره بود. این اقدام وزارت بهداشت، گامی مهم در جهت خودكفایی دارویی و تأمین نیازهای درمانی بیماران نیازمند به این داروهای حیاتی تلقی می‌شود.
