فوق تخصص ایمونولوژی و آلرژی دانشگاه علوم پزشكی مشهد، با اشاره به نقش مستقیم آلاینده‌های هوا در تشدید علائم آلرژی و آسم، نسبت به افزایش مواجهه مزمن با عوامل محیطی هشدار داد و بر لزوم تشخیص به‌موقع و درمان اصولی تأكید كرد.
به گزارش روابط عمومی رادیو سلامت، دكتر ملیكا زارعی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی مشهد، با اشاره به مكانیسم‌های پیچیده بروز آلرژی، گفت: آلرژی واكنش اشتباه سیستم ایمنی بدن نسبت به مواد بالقوه بی‌ضرر است كه در افراد مستعد، به جای مقابله با عوامل بیماری‌زا، به مواد معمولاً بی‌خطر مانند گرده گیاهان، موی حیوانات یا برخی غذاها پاسخ بیش از حد می‌دهد.
وی افزود: آلاینده‌های موجود در هوای آلوده مانند ذرات معلق، اكسیدهای نیتروژن، تركیبات آلی فرار و دود ناشی از سوخت‌های فسیلی، با آلرژن‌ها تركیب شده و پس از ورود به سیستم تنفسی، موجب افزایش التهاب و بدحالی در افراد مبتلا به آسم و آلرژی می‌شوند. این تركیب خطرناك نه‌تنها علائم را تشدید می‌كند، بلكه در مواردی می‌تواند آغازگر بیماری در افراد مستعد باشد.
زارعی با بیان اینكه آلرژی‌های تنفسی اغلب با علائمی در بینی و سینوس‌ها مانند احتقان، آبریزش، عطسه‌های مكرر، پولیپ بینی، سرفه‌های شبانه، خس‌خس سینه، خارش گلو و چشم همراه هستند، گفت: برخلاف عفونت‌های تنفسی كه معمولاً بین سه تا هفت روز دوام دارند، علائم آلرژی طولانی‌مدت بوده و معمولاً بدون تب ظاهر می‌شوند. همچنین زمان شیوع آلرژی با زمان بروز عفونت‌ها متفاوت است؛ به‌طور مثال، آلرژی فصلی ناشی از گرده گیاهان معمولاً از اوایل بهار تا اواخر پاییز شایع است.
وی پدیده‌ای به نام «رژه آلرژی» را در كودكان مورد توجه قرار داد؛ فرآیندی كه از حساسیت غذایی و اگزما در دوران شیرخوارگی آغاز شده و به تدریج به سمت علائم تنفسی فوقانی و آسم در سنین بالاتر پیش می‌رود. این روند نشان‌دهنده تعامل پیچیده بین عوامل ژنتیكی و محیطی در شكل‌گیری آلرژی است.
این فوق تخصص ایمونولوژی با تأكید بر لزوم پرهیز از خوددرمانی و نادیده گرفتن علائم آلرژی، خاطرنشان كرد: درمان‌های غیرعلمی یا تأخیر در مراجعه به پزشك می‌تواند منجر به افزایش عوارض شود. التهاب ناشی از آلرژی در راه‌های هوایی بروز می‌كند و با درمان به‌موقع و مناسب، می‌توان از پیشرفت بیماری و آسیب‌های جدی جلوگیری كرد.
زارعی با اشاره به تأثیر آلودگی هوا، دود كارخانه‌ها، دود سیگار و قلیان و مواد شیمیایی فرار در تشدید آلرژی، گفت: تغییرات اقلیمی، افزایش گرمای زمین و آلودگی هوا باعث تغییر در فصول گرده‌افشانی شده است. آلاینده‌ها نقش حامل را ایفا می‌كنند و آلرژن‌ها با چسبیدن به آن‌ها وارد سیستم تنفسی می‌شوند؛ این امر موجب افزایش شدت و طول دوره علائم در بیماران می‌شود.
وی ادامه داد: مواجهه مكرر و مزمن با این آلاینده‌ها می‌تواند منجر به التهاب آلرژیك و غیرآلرژیك شده و بیماری‌هایی نظیر بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)، برونشیت مزمن، و حتی برخی سرطان‌ها را به دنبال داشته باشد. از این‌رو، پرهیز از حضور در فضای باز در زمان آلودگی شدید، استفاده از ماسك‌های مناسب مانند N95 و بهره‌گیری از سیستم تهویه هوا در منازل، به‌ویژه برای بیماران آسم و آلرژی، توصیه می‌شود.
زارعی همچنین به نقش بینی به‌عنوان فیلتر طبیعی هوا اشاره كرد و گفت: افرادی كه دچار احتقان شدید بینی هستند و از طریق دهان تنفس می‌كنند، بیشتر در معرض آسیب آلودگی هوا قرار دارند؛ زیرا در این حالت، ذرات آلاینده بدون هیچ‌گونه پالایشی وارد ریه‌ها می‌شوند. ورزش در هوای آلوده نیز به دلیل تنفس عمیق‌تر از طریق دهان، باعث ورود حجم بیشتری از آلاینده‌ها به بدن می‌شود.
وی در پایان با ابراز نگرانی از روند رو به افزایش مصرف دخانیات، به‌ویژه در میان بانوان جوان، گفت: گروه‌های حساس مانند كودكان، سالمندان، مادران باردار و بیماران قلبی و تنفسی، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر آلودگی هوا دارند و باید مراقبت‌های ویژه‌ای برای آن‌ها در نظر گرفته شود.
