تابستان و روزهای گرم آن به نیمه رسیده اما همچنان روزهای داغ و سوزانی كه گرما و عرق ریزه و كلافگی و... جملگی حال و هوای خاصی به انسان دست می‌دهد و هر فردی به دنبال راهی برای در امان ماندن از نور خورشید و گرمای حاصل از آن است.

این روزها بازار نوشیدنی‌های خنك و سایه خنك و نسیم طراوت بخش خواهان بسیاری دارد.اما در این میان انجام امور روزانه و بعضا برخی مشاغل بالاجبار راهی جزء در آغوش گرما و نور سوزان خورشید رفتن باقی نمی‌گذارد.

باید بدانیم گرمای هوا شدت تعریق بدن را افزایش داده و سطح آب بدن كاهش پیدا می‌كند. نتیجه این كاهش بیحالی، ضعف و در موارد شدید و حادتر به كما رفتن فرد است. برای جلوگیری از بروز گرمازدگی رعایت نكاتی ساده اما كاربردی می‌تواند از بروز گرمازدگی و تبعات منفی آن جلوگیری كند.

گرمازدگی موقعیتی حادّ و تهدید كننده زندگی است كه در این حالت سیستم تنظیم كننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن یا وجود هر دو حالت، از كار می‌افتد.

علائم گرمازدگی

علائم گرمازدگی ممكن است به طور ناگهانی یا با گذشت زمان، به خصوص با دوره‌های ورزش طولانی مدت ایجاد شود. علائم و نشانه‌های احتمالی گرمازدگی عبارتند از:

قرمز شدن پوست، تعریق شدید،ضعف،سرگیجه،خستگی،نبض ضعیف و سریع، فشار خون پایین هنگام ایستادن،گرفتگی عضلات،حالت تهوع، سردرد

گرما زدگی چطور به وجود می‌آید؟

تركیب گرمای بدن با گرمای محیط دمای مركزی نامیده می‌شود. این به معنی دمای داخلی بدن است.

بدن برای حفظ درجه حرارت مركزی طبیعی كه تقریباً 98.6 فارنهایت (37 درجه سانتیگراد) است نیاز به دریافت گرما از محیط یا از دست دادن گرما دارد. در صورت بروز مشكل در عدم توانایی بدن در خنك كردن دمای مركزی خود، گرمازدگی اتفاق می‌افتد.

امین صابری نیا،عضو هیأت علمی طب اورژانس دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی اظهار كرد: به طور كلی در گرمای بیش از 35 تا 38 درجه سانتی گراد باید بیشتر بحث گرمازدگی را مورد توجه قرار دهیم و با راهكارهایی موثر از خودمان مراقبت كنیم.

وی پیشگیری را مقدم بر درمان دانست و توصیه كرد: سعی كنید در تابستان كه گرمترین روزهای سال را تجربه می‌كنیم در ساعاتی كه هوا خنك تر است مثل صبح زود و یا بعدازظهرها از منزل خارج شوید.

عضو هیأت علمی طب اورژانس دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی ادامه داد: در تابستان و روزهای گرم لباس‌های سفید، سبك و كمی گشاد بپوشید، همچنین از پوشیدن لباسهایی با الیاف مصنوعی اجتناب كنید.

گرمازدگی فوریت پزشكی است

صابری نیا با بیان اینكه گرما زدگی بسته به نوع خفیف یا شدید آن درمان متفاوتی دارد، خاطرنشان كرد: گرمازدگی یك فوریت پزشكی است و اگر كسی دچار گرمازدگی شد باید فورا به نزدیك‌ترین مركز درمانی منتقل شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با اشاره به اهمیت انجام كمك‌های اولیه در درمان گرمازدگی تاكید كرد: قبل از انتقال بیمار به مراكز درمانی می‌توانید با تعویض لباس‌های فرد و سرد كردن بدن بیمار به او كمك كرد، با استفاده از یك پارچه یا حوله یا اسفنج بدن فرد را با آب سرد خیس كنید، فرد را به مكانی خنك انتقال دهید و ملحفه‌ای خیس دور او بپیچید، بیمار را در معرض باد خنك قرار دهید، می‌توانید روی دست‌ها و پاهای بیمار آب بریزید و همزمان ماساژ دهید و از كرم‌های ضد سوختگی استفاده كنید.

وی گفت: با توجه به اینكه هوای گرم باعث تعریق می‌شود و بدن نمك زیادی را دفع می‌كند، بهتر است برای جایگزینی از آب خالص استفاده نشود.

صابری نیا استفاده از یك نوشیدنی خنك حاوی كمی نمك را به افرادی كه در معرض گرمای شدید قرار گرفته‌اند توصیه كرد و افزود: برای این كار می‌توانید مثلاً یك قاشق چایخوری نمك را در یك لیتر آب حل كنید و به مدت یك ساعت كم كم آن را به بیمار بنوشانید، همچنین می‌توانید یك قاشق غذاخوری شكر یا پودر شربت را برای افزایش كالری نوشیدنی به آن اضافه كنید ولی اگر فرد كودك یا سالمند است بهتر است او را به بیمارستان منتقل كنید.

به گفته این متخصص بهتر است اگر چنانچه افراد سالمند در محیط گرم به مدت طولانی قرار داشتند؛ در معرض باد مستقیم پنكه یا كولر قرار بگیرند.

صابری نیا به والدین هشدار داد: هرگز كودكانتان را در اتومبیل تنها نگذارند، دما در اتومبیلی كه ساكن در مقابل نور خورشید است به شدت بالا می‌رود و باعث آسیب‌های شدید جسمی به كودكان می‌شود.

وی به افرادی‌كه در اثر گرمای شدید سطح هوشیاری خود را از دست داده‌اند توصیه كرد: این افراد حتما باید در اولین فرصت به بیمارستان مراجعه كنند، تا از طریق اقدامات پزشكی درمان شوند.

كاهش سطح هوشیاری و تب بالا عوامل خطر در گرمازدگی

عضو هیأت علمی طب اورژانس دانشگاه از جمله عوامل خطر در ابتلا به گرمازدگی را تب و بالارفتن درجه حرارت بدن و همچنین كاهش سطح هوشیاری ذكر كرد.

صابری نیا با اشاره به اینكه گرما مستقیما روی قلب تاثیری ندارد، خاطرنشان كرد: قلب برای كاهش حرارت داخل بدن باید ضربان خود را افزایش دهد؛ بنابراین این افزایش ضربان قلب می تواند به افرادی مبتلا به بیماری‌هایی مثل تنگی عروق هستند آسیب وارد كند.

وی با بیان اینكه اسهال و مشكلات گوارشی بیماری خاص فصل گرما نیست، توضیح داد: چیزی كه باعث اسهال می‌شود استفاده از مواد غذایی فاسد شده ای است كه در معرض گرما قرار گرفته اند و در این مواد باكتری رشد كرده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در خاتمه توصیه كرد: اگر در معرض گرما قرار گرفتید خاكشیر، تخم شربتی و شربت آب لیمو خنك استفاده كنید، كودكان زیرپنج سال وافراد سالمند را به هیچ عنوان در گرما از منزل خارج نكنید؛ چون حرارت برای این افراد به هیچ وجه قابل تحمل نیست، همچنین در فصل‌های گرم به مناطق گرمسیر سفر نكنید.