چربی‌ها در صورت انباشته شدن و نداشتن سوخت و ساز بدن می‌توانند قاتل پرتوان و قابل توجهی برای افراد مختلف باشند. این گروه از غذاها اگرچه از نظر تولید و تامین انرژی نقش بسیار مهمی در بدن دارند اما انباشت و رسوب این مواد در بدن به ویژه در عروق و اطراف قلب سبب بروز سكته می‌شود.

از قدیم الایام می‌گفته‌اند كشاورزان اگر چربی می‌خورند با توجه به اینكه در بیابان و گرما فعالیت زیادی دارند می‌تواند این چربی مصرفی را سوزانده و ضمن تامین انرژی بدن، اضافه آن دفع شود، اما زندگی عصر حاضر كه با كم تحركی مفرط همراه است دوره مصرف انواع و اقسام غذاهای چرب نیست و مصرف مداوم و پر حجم چنین موادی، صاف كننده مسیر برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله قلبی و عروقی ،فشار خون و...است.

كلسترول بالای خون در سنین بالای 40 سال در افراد بسیاری وجود دارد. معمولاً افراد مبتلا به‌دلیل سبك زندگی ناسالمی كه دارند به فشارخون بالا و بیماری‌های دیگری مانند دیابت نیز مبتلا هستند. در این قصد داریم ببینیم كلسترول بالا چیست، چه علایمی ایجاد می‌كند و درمان آن چیست.

كلسترول چیست و چه عوارضی دارد؟
معمولاً همۀ ما بعد از شنیدن واژۀ كلسترول به یاد بیماری قلبی می‌افتیم و كلسترول را یك مادۀ مضر تصور می‌كنیم؛ اما بهتر است ببینیم كه كلسترول چیست و چه عوارضی دارد.

كلسترول یك مادۀ طبیعی در بدن ماست كه در فرایندهای بسیاری مانند ساخت سلول‌ها و تولید بعضی هورمون‌ها نقش دارد.

به‌طور طبیعی و نرمال برای حفظ سلامت بدن نیاز به كلسترول داریم و مقادیر اضافۀ كلسترول به روش‌های مختلفی از بدن دفع می‌شود؛ اما، گاهی یا به‌ علت دریافت بیش از اندازۀ كلسترول و پیش‌سازهای آن از طریق رژیم غذایی، یا به‌ علت اختلالاتی كه در مسیر متابولیسم كلسترول وجود دارد جذب، تولید و دفع این ماده در بدن دچار مشكل می‌شود و ممكن است در بدن انباشته شود.

اغلب افرادی كه كلسترول بد خونشان افزایش یافته است، علامتی ندارند و ممكن است تا سال‌ها از این مورد اطلاع نداشته باشند.

اگر كلسترول خون بالا باشد، این ماده در جدار عروق، خصوصاً عروق تغذیه‌كنندۀ قلب، رسوب می‌كند و موجب ایجاد تنگی و انسداد عروق می‌شود كه می‌تواند عوارض و مشكلات زیادی را به همراه داشته باشد. كلسترول بالا، علاوه بر مورد گفته شده، عوارض دیگری نیز به دنبال خواهد داشت كه در ادامه خواهیم گفت.

دو نوع كلسترول خوب (HDL) و كلسترول بد (LDL) داریم. هرچه میزان كلسترول خوب بیشتر و میزان كلسترول بد كمتر باشد، كمتر مشكلات عروقی و عوارض ناشی از كلسترول ایجاد می‌شود. البته این نسبت باید در یك حدود خاص باشد و كم‌ شدن بیش‌ از حد كلسترول بد یا افزایش شدید كلسترول خوب نیز مشكلاتی ایجاد می‌كند.

معمولاً به‌ طور عامیانه به كسانی كه كلسترول بد خونشان افزایش یافته است گفته می‌شود كلسترول خون دارند.

علائم كلسترول خون چیست؟
اینكه علائم كلسترول خون چیست، بستگی به عروقی دارد كه در اثر بالا بودن كلسترول دچار مشكل شده‌اند.

در كل اغلب افرادی كه كلسترول بد خونشان افزایش یافته است، علامتی ندارند و ممكن است تا سال‌ها از این مورد اطلاع نداشته باشند.

در مواردی كه عروق مختلف درگیر می‌شوند خصوصاً در نوع ارثی كه كلسترول در سال‌های جوانی افزایش زیادی می‌یابد، فرد ممكن است با علائم مختلفی مانند درد كمر و پا، مشكلات بینایی، سكتۀ قلبی یا مغزی و هرگونه علامت دیگری كه گویای درگیری عروقی باشد به پزشك مراجعه كند.

بنابراین، باتوجه‌ به اینكه علائم كلسترول خون در اغلب افراد وجود ندارد، در افرادی كه در معرض خطر افزایش كلسترول هستند توصیه می‌شود به شكل دوره‌ای سطح كلسترول خون خود را با انجام‌دادن آزمایش زیرنظر بگیرند.

این در حالی است كه بسیاری از افراد هنوز از علائم افزایش كلسترول در بدن مطلع نیستند؛ چون این علائم به راحتی قابل مشاهده نبوده و در نهایت منجر به فشار خون بالا، نارسایی كلیه و ... خواهد شد.

با این حال، مهمترین علائم افزایش سطح كلسترول در بدن كه نیاز به پیگیری‌های جدی دارند، از این قرار است:

تورم و بی حسی اندام: یكی از علائم اولیه كلسترول بالا، تورم و بی حسی اندام است.

بوی بد دهان : تنفس بد بو و بوی بد دهان یكی از نشانه های بسیار رایج افرادی است كه دارای كلسترول بالا هستند. كلسترول بالا باعث ایجاد مشكلات جدی در فرایند هضم مواد غذایی شده و این اتفاق خود عامل بوی بد دهان خواهد شد.

نفخ و سوء هاضمه: سطوح كنترل نشده كلسترول بد یا همان ال دی ال، به عنوان یك عامل مهم برای صدمات جدی به دستگاه گوارش مانند سوء هاضمه و نفخ شناخته شده است. لیپیدهای اضافی در خون و كبد متابولیسم را مختل كرده و از هضم موثر جلوگیری می كنند؛ به ویژه هنگامی كه غذاهای با چربی بالا مصرف می شوند.

سرگیجه و سردرد: كلسترول موجود در شریان ها مانع گردش خون موثر شده و با كاهش اكسیژن خون، باعث ایجاد سردرد، سرگیجه، از دست دادن تعادل و ... می شود.

مشكلات دید: كلسترول اضافی در بدن منجر به مشكلات بینایی می شود. سوزش چشم، تاری دید و زردی چشم از عوارض كلسترول بالا هستند.

یبوست: تشكیل لیپیدها در شریانها با تاثیر منفی روی فرایند هضم، منجر به كاهش تحرك روده‌ها و ابتلا به یبوست می‌شود.

درد قفسه سینه: این درد همیشه یك دلیل برای معاینات فوری پزشكی است. اگرچه بسیاری از بیماری‌ها با درد قفسه سینه ارتباط مستقیم دارند، در اكثر موارد، این درد مرتبط با كلسترول بالاست. ایجاد چربی در شریان‌ها جریان خون را محدود كرده و می‌تواند باعث فشار خون بالا و افزایش درد در قفسه سینه شود.

خستگی و ضعف مزمن: احساس ضعف، خستگی و میل به خواب در ساعات غیر معمول روز ناشی از تغذیه نامناسب، فعالیت بدنی بیش از حد و یا برخی بیماری‌هاست. با این حال كلسترول بالا هم می‌تواند یك عامل دخیل باشد. با توجه به اینكه كلسترول بالا، جریان خون را محدود می‌كند، می‌تواند منجر به مشكلات ذهنی و جسمی شود.

اولین و مهم‌ترین درمان كلسترول بالا، تغییر سبك زندگی و انجام‌دادن ورزش است

مشكلات پوستی: لكه‌های قرمز روی پوست، التهاب و احساس ناخوشایند خارش، از علائم كلسترول كنترل نشده است.

آلرژی‌های غذایی: انباشت بیش از حد چربی در شریانها و كبد می‌تواند برای برخی از افراد همراه با آلرژی‌های جدید غذایی باشد.

چه افرادی در خطر افزایش كلسترول خون هستند؟
گروهی از افرادی كه كلسترول خونشان بالاست، مبتلا به بیماری‌های متابولیك ارثی هستند كه متابولیسم كلسترول را مختل كرده است. در این افراد آنزیم‌ها و سازوكارهای كنترل‌كنندۀ كلسترول به‌خوبی كار نمی‌كنند و در سنین پایین كلسترول خونشان بسیار افزایش می‌یابد.

گروهی دیگر از افراد به‌ دلیل سبك زندگی ناسالمی كه دارند به كلسترول خون بالا مبتلا می‌شوند.

مهم‌ترین عللی كه بر روی سطح كلسترول خون تأثیر منفی دارند عبارت‌اند از:

1-رژیم غذایی ناسالم كه سرشار از فست فودها، لبنیات پرچرب، غذاهای چرب و… باشد

2-عدم ورزش و فعالیت بدنی كافی

3-مصرف سیگار و دخانیات؛

4-مصرف الكل.

به‌ علت اینكه متابولیسم كلسترول از كبد عبور می‌كند، افراد با سن بالاتر بیشتر به كلسترول خون بالا مبتلا می‌شوند؛ چراكه ظرفیت كبد آنها برای پردازش كلسترول كاهش می‌یابد.

درمان كلسترول بالا
اولین و مهم‌ترین درمان كلسترول بالا، تغییر سبك زندگی و انجام‌دادن ورزش است. ترك سیگار و الكل، داشتن رژیم غذایی سالم در اغلب افراد می‌تواند موجب كاهش كلسترول خون تا حد استاندارد شود.

در افرادی كه با اصلاح سبك زندگی كلسترول خونشان كماكان بالاست، برای جلوگیری از وقوع عوارض و برای درمان كلسترول بالا باید درمان دارویی مناسب دریافت كنند.

استاتین‌ها مانند داروی آرتواستاتین پركاربردترین دارو در درمان كلسترول بالا هستند و تا حد قابل‌قبولی موجب كاهش كلسترول می‌شوند كه از آنها به‌ عنوان قاتل كلسترول بالا یاد می‌شود؛ اما، برای اثربخشی بهتر باید در كنار اصلاح سبك زندگی مصرف شوند.

در ضمنِ درمان كلسترول بالا، بهتر است افراد از نظر فشارخون، دیابت و چربی خون نیز بررسی شوند و در صورت نیاز این بیماری‌های همراه نیز درمان شوند.

عوارض كلسترول بالا چیست؟
عمده عوارض كلسترول ناشی از مشكلات عروقی است كه رسوب كلسترول در عروق ایجاد می‌كند و همان فرایند آترواسكلروز است كه احتمالاً نام آن را بارها شنیده‌اید. برای مثال، رسوب كلسترول در دیوارۀ عروق قلبی موجب تنگ‎شدن عروق تغذیه‌كنندۀ قلب می‌شود و ممكن است این رگ‌ها انسداد یابند.

انسداد این عروق موجب ایجاد درد قفسۀ سینه و سكتۀ قلبی می‌شود كه در واقع مهم‌ترین عارضۀ كلسترول نیز همین مورد است.

از طرف دیگر، رسوب كلسترول در عروق كاروتید می‌تواند پلاك‌هایی را ایجاد كند. این پلاك‌ها می‌توانند كنده شده و وارد عروق مغزی شوند و عروق تامین‌كنندۀ مغز را مسدود كنند و موجب ایجاد سكته مغزی شوند.

مصرف منظم سبزی‏‌های گشنیز، جعفری و شوید و دمنوش زینان و عناب به همراه لیمو عمانی به عنوان داروی گیاهی برای درمان چربی خون بسیار موثر هستند

می‌توان گفت اگر كلسترول بالا باشد، با توجه‌ به میزان بالا بودن و با توجه‌ به مدت زمانی كه كلسترول افزایش داشته است، عروق مختلفی درگیر می‌شوند و حتی ممكن است با ایجاد مشكل در خون‌رسانی چشم‌ها كوری ایجاد شود یا اینكه خون‌رسانی به پاها مختل شود و فرد دچار لنگیدن و درد پا شود.

برای كلسترول بالا چه بخوریم؟
اگر كلسترول خون‌تان بالاست، احتمالاً به دنبال پاسخ این سؤال هستید كه برای كلسترول بالا چه بخوریم؟
اصلاح رژیم غذایی مهم‌ترین گام در درمان خانگی كلسترول بالا ست. شما باید به هرچه كه می‌خورید دقت كنید.

مصرف غذاهای چرب، خصوصاً غذاهای حاوی اسیدهای چرب ترانس و اسیدهای چرب اشباع‌ شده، را باید تا حدامكان كاهش دهید.

مصرف كربوهیدرات‌های ساده مانند برنج و ماكارانی را باید كاهش دهید. از طرفی باید به دریافت كافی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری نیز دقت داشته باشید.

غذاهای سرخ‌كردنی، فست فودها، غذاهای حاوی پنیر پیتزا و انواع دیگر پنیرهای چرب نیز باید محدود شوند. برای مثال، برای تهیه یك صبحانه مناسب برای كلسترول بالا، به‌ جای نیمرو از تخم‌مرغ آب‌پز استفاده كنید.

برای تهیه غذاهای خود می‌توانید از روغن‌های سالم‌تری مانند روغن زیتون و روغن كنجد استفاده كنید.

منابع گیاهی، خصوصاً حبوبات و دانه‌ها، از منابع خوب غذایی هستند كه می‌توانید در رژیم غذایی خود از آنها استفاده كنید.

كلسترول بالای خون چه عوارضی دارد؟
كلسترول خون اگر بالا باشد، در عروق مختلف رسوب می‌كند و می‌تواند موجب تنگی و انسداد عروق مختلف شود و در عمل ارگان‌های مختلف بدن مشكل ایجاد كند.

درمان چربی خون در طب سنتی
از نظر كارشناسان طب سنتی اولین راهكار برای كاهش چربی خون كاهش وزن است. در كنار آن، مصرف منظم سبزی‏‌های گشنیز، جعفری و شوید و دمنوش زینان و عناب به همراه لیمو عمانی به عنوان داروی گیاهی برای درمان چربی خون بسیار موثر هستند. مصرف یك قاشق عرق كاسنی، آبغوره، آبلیمو یا سركه بعد از هر وعده غذایی می‎تواند اثرات خوبی در طولانی ‏مدت از خود نشان دهد. آب زرشك و آب انار در كاهش چربی خون معجزه می‏‌كنند.

دقت كنیم! داشتن سلامتی و تداوم آن مستلزم رعایت برخی نكات تغذیه ای و رفتاری در طول زندگی روزمره است و برای اینكه در مسیر حیات آرامش بیشتری داشتیم باید به تغذیه، تحرك و سبك زندگی خود توجه و اهتمام داشته باشیم تا زندگی بهتر و زیست سالم تری عایدمان شود.