نحوه نظارت بهزیستی بر كمپ‌های ترك اعتیاد

صدای دست و پا زدن چند معتاد در حوضچه‌ای از آب از یك‌سو و ناله و ضجه‌های معتادی دیگر زیر ضربات كتك از سوی دیگر، گوشه‌ای از فیلمی از كمپ ترك اعتیاد در قلات شیراز است كه دو روز گذشته در شبكه‌های مجازی دست به دست شد؛ هرچند مدیر روابط عمومی اداره‌كل بهزیستی استان فارس اعلام كرد كه این مركز بلافاصله بعد از انتشار فیلم، شناسایی و با همراهی دستگاه قضایی، پلمب شد، اما سئوالی كه مطرح می‌شود این است كه نحوه نظارت و بازرسی سازمان بهزیستی بر این‌گونه مراكز چگونه صورت می‌گیرد و شهروندان شكایات خود را چطور اعلام كنند؟

به گزارش ایسنا، براساس اعلام سازمان بهزیستی كشور در حال حاضر 1082 مركز اقامتی و كمپ ترك اعتیاد فعال در سطح كشور دارای مجوز از سازمان بهزیستی هستند، اما با این وجود مراكزی هم هستند كه به صورت غیر مجاز در این زمینه فعالیت می‌كنند ولی آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست.

تذكر بهزیستی به مركز ترك اعتیاد قلات شیراز قبل از انتشار فیلم ضرب و شتم معتادان

در همین راستا فرید براتی سده، مدیركل توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور درباره انتشار فیلم ضرب و شتم معتادان در یكی از كمپ‌های ترك اعتیاد استان فارس، توضیحات كوتاهی ارائه می‌كند و می‌گوید: این فیلم برای 24 دی ماه است. حدود 9 روز پیش از این اتفاق همكاران ما از این مركز بازدید داشته‌اند و گزارش آن موجود است كه مواردی بوده كه به آنها تذكر داده‌اند، اما موردی كه اتفاق افتاده، جزو تخلفات تكراری نبوده و موضوعی نبوده كه بگوییم همیشه در مركز اتفاق می‌افتد.

وجود استخر در مراكز ترك اعتیاد صرفا برای تفریح و ورزش است و كاربرد دیگری ندارد

براتی سده با بیان اینكه دستورالعمل بهزیستی برای كمپ‌ها، هیچ كدام از این رفتارها را تایید نمی‌كند و انداختن افراد در استخر در فصل سرد ممنوع است، ادامه می‌دهد: ممكن است مركزی دارای استخر باشد و افراد بخواهند در فصل تابستان آب تنی كنند، اما اینكه مددجویان را در آب سرد بیاندازند و سپس آنها را كتك بزنند رفتارهای خلاف است و با آن برخورد می‌شود. استخر به عنوان یكی از امكانات ورزشی در مراكز اقامتی تدارك دیده شده و در تابستان ها با هدف تفریح و ورزش مورد استفاده قرار می گیرد و هیچ كاربرد دیگری برای آن در دستورالعمل منظور نشده است.

وی تاكید می‌كند: مراكز باید دستورالعمل سازمان بهزیستی را به طور كامل رعایت كنند و تخطی از آن از هر نظر تخلف است و با آن برخورد خواهد شد.

مدیركل توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور در ادامه درباره ویژگی‌های كاركنان كمپ‌های ترك اعتیاد نیز اظهار می‌كند: مراكز اقامتی و كمپ‌ها باید پزشك مسئول فنی داشته باشند كه حضور آنها برای همه روزها الزامی نیست، اما باید سه روز در هفته در مركز حضور داشته باشند. همچنین روانشناس، مددیار، مسئول فنی، آشپز و پرسنل نگهبانی از نیروهای مراكز هستند. تاكید سازمان بهزیستی بر این است كه مددیار در مراكز باید آموزش دیده و دارای گواهی صلاحیت باشند.

وی می‌افزاید: از دو سال گذشته سازمان بهزیستی برای مسئولین فنی، صاحبان مجوز، روانشناس، مددكار و مددیار مراكز دوره‌های آموزشی برگزار كرد و این دوره‌ها ادامه یافت، اما بعد از آن با ویروس كرونا مواجه شدیم، اما این دوره‌ها ادامه خواهد یافت.

براتی سده در پاسخ به این سوال كه آیا ممكن است در كمپ‌های ترك اعتیاد سازمان بهزیستی برخی از پرسنل، افرادی باشند كه خود در گذشته دچار اعتیاد بوده‌اند و اكنون بهبود یافته‌اند؟ می‌گوید: ممكن است اینطور باشد.

نحوه نظارت و بازرسی از كمپ های ترك اعتیاد چگونه است؟

مدیركل توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور در ادامه در پاسخ به سوال دیگری درخصوص نحوه نظارت و بازرسی از كمپ‌های ترك اعتیاد به ارائه توضیحاتی می‌پردازد و می‌گوید: نظارت سازمان بهزیستی بر روی مراكز ترك اعتیاد به صورت دوره‌ای صورت می‌گیرد. براساس شاخص‌ها، چك لیست‌ها و بر مبنای دستورالعمل‌های موجود این نظارت صورت می‌گیرد. همكاران ما از مراكز بازدید و براساس آن چك لیست وضعیت مراكز را بررسی می‌كنند، با مددجویان صحبت و پرونده آنها، تعداد برنامه‌ها و ویزیت‌ها را نیز به طور رندم بررسی می‌كنند. همچنین شرایط تغذیه، كیفیت و نوع خدمات مددجویان مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این زمینه نیز با مددجویان صحبت می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: در هر مركزی نیز دفتری تحت عنوان دفتر بازرسی وجود دارد و پس از بازرسی نقاط قوت و ضعف در آن درج می‌شود، سپس كلیه افرادی كه برای نظارت و بازرسی به كمپ مراجعه كرده‌اند و همچنین مسئول مركز باید آن دفتر را امضا كنند. در صورتی كه طی بازدید و بررسی، همكاران ما با مشكل و ایرادی مواجه شوند، مهلتی برای رفع آن ایراد برای مركز در نظر گرفته می‌شود و پس از پایان مهلت مجددا همكاران ما از مركز بازدید خواهند داشت؛ در صورت بر طرف نشدن ایراد، به مركز اخطار كتبی داده می‌شود و در صورتی كه مركز بیش از دوبار اخطار دریافت كند، در اخطار سوم پرونده به كمیسیون ماده 26 استان ارجاع می‌شود.

براتی سده یادآور می‌شود: كمیسیون مذكور می‌تواند تا سه ماه موضوع تعطیل شدن مركز را صادر كند. در صورتی كه بعد از سه ماه مركز برای رفع مشكل اقدام نكند پرونده مركز به كمیسیون عالی صدور پروانه‌ها ارسال و طی بررسی، درصورتی كه كمیسیون اینطور نتیجه گیری كند كه مركز باید تعطیل شود، مركز تعطیل خواهد شد.

البته به گفته مدیركل توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور، استثنائاتی وجود دارد كه در صورت بروز این موارد مركز متخلف به صورت مستقیم تعطیل می‌شود و این استثنائات شامل فوت یكی از مددجویان (فوتی كه نشان از كم‌كاری یا اهمال مركز صورت گرفته) و بدرفتاری با مددجویان است.

مراكز ترك اعتیاد و كمپ ها مجهز به دوربین مدار بسته اند

وی در ادامه با بیان اینكه همه مراكز سازمان بهزیستی از جمله مراكز ترك اعتیاد و كمپ‌ها مجهز به دوربین مدار بسته هستند، در پاسخ به سوالی درخصوص راستی آزمایی ادعاهای مددجویان از برخورد كاركنان كمپ‌ها تصریح می‌كند: درصورت دریافت گزارشاتی، گزارش به استان ارسال و درخواست می شود تا استان نیز اطلاعاتی را به ما ارائه كند، در صورت صحت موضوع، دستور برخورد صادر می‌شود.

البته براتی سده این را هم می‌گوید كه بارها شده كه شخصا با ادعاهای عجیب و غریبی مواجه شده‌ام و شخصا از مركز بازدید كرده‌ام.

شكایات خود از مراكز بهزیستی را با 1482 در میان بگذارید

مدیركل توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور همچنین اعلام می‌كند كه هر فردی كه شكایتی از مراكز سازمان بهزیستی داشته باشد می‌تواند با شماره 1482 تماس گیرد و شكایت او بررسی خواهد شد.

ناظران مراكز ترك اعتیاد چه كسانی هستند؟

براتی سده در ادامه در پاسخ به این سوال كه به طور كلی چه كسانی از مراكز ترك اعتیاد بازدید و نظارت دارند؟ بیان می‌كند: نظارت توسط سازمان بهزیستی و یا كمیته نظارت استانی (متشكل از سازمان بهزیستی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان، وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشكی استان و مسئولین قضایی استان و شهرستان) است.

وی درباره زمان و نحوه بازدید از مراكز نیز تصریح می‌كند: نظارت‌ها در برخی موارد به صورت رندم و سرزده صورت می‌گیرد. البته اگر بازدید با اعلام قبلی نیز صورت گیرد باز هم به نكاتی مانند نظر بیماران و بررسی پرونده توجه می‌كنیم. بازدیدها به صورت دوره‌ای صورت می‌گیرد؛ چه بسا از یك مركز 5 الی 6 بار بازدید شود و چه بسا از مركز دیگری 2 بار در سال بازدید شود. مراكز در اكثر مواقع رتبه‌بندی شده اند و اغلب مراكز رتبه یك دارای مشكلات كمتری هستند.

تعطیلی 156 مركز ترك اعتیاد در دوره كرونا

بنابر اعلام براتی سده در سال 1398، 7000 مورد بازدید و نظارت از مراكز صورت گرفته است. همچنین حدود 156 مركز ترك اعتیاد سازمان بهزیستی نیز در دوره كرونا تعطیلی شده اند كه بخشی از این تعطیلی به دلیل تخلفات كرونایی و بخشی به دلیل شرایط اقتصادی بود.

براتی سده در ادامه درباره نظارت‌های سال جاری هم می‌گوید: بخش اكثر مراكز تا مرداد ماه به علت شرایط كرونا تعطیل بودند ولی از مرداد تا دی ماه امسال 3000 بازدید نظارتی در شهرستان‌های مختلف در 20 استان كشور انجام شده و با توجه به اینكه در حال دریافت گزارش‌های 11 استان باقیمانده هستیم برآورد می‌شود بیش از 4200 نظارت بر مراكز در همین مدت داشته‌ایم.

بهزیستی مسئولیتی در قبال مراكز غیرمجاز ترك اعتیاد ندارد

وی می‌افزاید: در حال حاضر 1082 مركز دارای مجوز داریم و تعدادی از مراكز هستند كه به صورت غیر مجاز فعالیت می‌كنند كه آماری از تعداد آنها موجود نیست و بهزیستی هم در قبال این مراكز غیر مجاز مسئولیتی ندارد.