آشفته بازار دندان‌پزشكی حاصل نپرداختن به بهداشت دهان و دندان است

سعید نمكی در سی و نهمین نشست شورای آموزش دندان پزشكی و تخصصی كشور كه به صورت وبینار برگزار شد، افزود: دانشجوی دندان پزشكی باید به سمت جامعه محور كردن آموزش پیش برود. ما نمی‌خواهیم كلینیك محور یا مطب محور بودن را در حوزه دندان پزشكی رواج دهیم؛ بلكه درصدد هستیم، جامعه محور بودن را در دندان پزشكی نهادینه كنیم. این تقاضا و دستور من است و قطعاً و یقیناً از همه شما خواهم خواست كه بر این مهم همت گمارید.

وی ادامه داد: از سال‌ها قبل بحث بهداشت دهان و دندان، ذهنم را مشغول كرده بود و اولین گامی كه در دوره قبلی مسئولیتم در وزارت بهداشت برداشتم، ایجاد دفتر بهداشت دهان و دندان و گماردن یكی از دندان پزشكان با نگاه پیشگیری برای سرپرستی این دفتر بود. بحث دهان شویه سدیم فلوراید و سایر اقدامات را آغاز كردیم، اما متاسفانه بعداز آن، این موضوع آن طور كه باید و شاید پیگیری نشد و امروز كه به وزارتخانه بازگشته‌ام، گرچه دستاوردها در بسیاری از شاخص‌ها افتخارآمیز است، اما در زمینه بهداشت دهان و دندان، یكی از بدترین وضعیت‌ها را بین كشورها داریم.

بهداشت دهان و دندان مغفول مانده است

نمكی اظهار كرد: اگر امروز مشاهده می‌كنید كه برای عزیزان هیات علمی نمی‌صرفد ساعت‌های خود در راستای آموزش دانشجو صرف كنند و به كلینیك‌های بالای شهری و تبلیغات آن چنانی و درآمدهای غیرقابل تصور تمایل دارند، به این دلیل است كه در دولت جمهوری اسلامی و در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، بهداشت دهان و دندان در ذهن و در عملكردمان بسیار مغفول مانده است.

وزیر بهداشت افزود: از دیدگاه یك معلم ایمونولوژی و كسی كه عمر درازی را در نظام سلامت گذرانده می‌گویم كه حفره دهانی یكی از مهمترین قسمت‌های بدن انسان است. این موضوع نه تنها از منظر دندان پزشكی، بلكه از سایر جهات مهم است. باید گفت حفره دهان جایی است كه بر سایر قسمت‌های بدن تاثیرگذار است. برای مثال در بیماری‌های قلبی عروقی و باكتری‌هایی كه زمینه ساز بیماری هستند، در ناراحتی‌های روحی روانی، گوارشی و همچنین اشكال در حس چشایی، سلامت این ناحیه اهمیت پیدا می‌كند. از همه مهم‌تر عضو زبان است كه با گفتاری ناروا، سر سبز را به باد می‌دهد. بنابراین هم از بعد فلسفی و هم علمی، این ارگان به عنوان یك حفره كه می‌تواند Multi Organ Effect داشته باشد، مهم است. ضرورت دارد كه عزیزان دندان پزشك گامی فراتر از دندان گذاشته و به تاثیراتی كه این ارگان بر ساختار بدن می‌گذارد نیز توجه كنند. ما در كشور نه در دانشكده‌های دندان پزشكی و نه در وزارت بهداشت، هرگز به این حفره با اهمیت به میزان اهمیتش توجه نكردیم.

طرح مدارس بدون پوسیدگی

وی بیان كرد: امسال كرونا كمی سرعت ما را گرفت، اما در سال گذشته طرح مدارس بدون پوسیدگی را به صورت پایلوت در شهر نمین اردبیل آغاز كردیم و این طرح در كل كشور برای یك میلیون و 200 هزار نفر دانش آموز ششم ابتدایی كه مرحله تكمیل شدن دندان‌های دائمی‌شان است، تسری پیدا كرد و در حال حاضر نیز با بازگشایی مدارس آن را با جدیت بیشتری دنبال می‌كنیم.

به پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان فكر كنید

نمكی گفت: مغفول ماندن بهداشت دهان و دندان نه فقط خانواده‌های فقیر، بلكه همه خانواده‌ها را گرفتار كرده است. این گرفتاری عظیم در جامعه پزشكی مملكت هنوز به عنوان یك مشكل لاینحل برای بنده وزیر بهداشت باقی مانده است. بنابراین تقاضای من از این شورای بسیار با اهمیت این است كه به جای پرداختن به دندان پزشكی، به پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان فكر كنند. این موضوع ممكن است كه درآمدزایی این حرفه را كم كند، اما هزاران عیب دیگر را مرتفع خواهد كرد. بسیاری از این قبیل نابه‌سامانی‌ها در این وضع بهداشت دهان و دندان كشور است كه نابه‌سامانی‌های دیگری را برای ما به بار آورد است.

وی افزود: بسیاری از دانشكده‌های دندان پزشكی در شرایطی ایجاد شده‌اند كه حداقل‌ها را نداشتند و متاسفانه با همین ضعف و فقدان و كمبودهای اولیه رشد كرده‌اند و متاسفانه این كمبودها جبران نشده است. امروز ما دانشكده‌های دندان پزشكی زیادی در كشور داریم كه حداقل نیروی انسانی مجرب برای تدریس را ندارند، این موضوع گرفتاری عمده‌ای است كه باید به آن بپردازیم.

بیماری مدرك گرایی

وزیر بهداشت گفت: نكته دیگری كه مانند سایر رشته‌های پزشكی گرفتار آن هستیم، بیماری مدرك گرایی است كه در پزشكی و دندان پزشكی و در سایر رشته‌ها وجود دارد؛ در حالی‌كه برای مثال تنها 7 درصد از جمعیت سوییس پست گرجوییت می‌خوانند، اما در كشور ما پزشكان وقتی انترن هستند، به فكر تخصص هستند و كشیك‌های‌شان را می‌فروشند تا برای رزیدنتی درس بخوانند و وقتی رزیدنت هستند، كشیك می‌فروشند تا برای فوق درس بخوانند و بعد هم یك سری آدم تربیت می‌كنیم با دستگاه‌های گران قیمت و خدمات بسیار لوكس و كار دندان پزشكی و پزشكی عمومی، جراحی عمومی و اطفال بر زمین مانده است.

برای توسعه دندان پزشكی عمومی وقت گذاشته شود

وی ادامه داد: از دكتر حق دوست بارها خواهش كردم این انقلاب را در وزارتخانه ایجاد كرده و این سیستم را تغییر دهد. چشم‌ها را باید شست، جور دیگر جور دیگر باید دید. این‌گونه نمی‌توان مملكتی را با درآمد سرانه فعلی اداره كرد. مطمئن باشید آنهایی كه درآمد سرانه 50 هزار دلاری هم دارند، این‌گونه نیرو نمی‌گیرند. گرفتاری كه در رشته دندان پزشكی مشاهده می‌شود این است كه همه به فكر تخصص فلان رشته هستند. در حالی‌كه ما مشكلات مناطق محروم را با مدرك و فوق تخصص نمی ‌توانیم رفع كنیم و بعد هم كه مدرك فوق‌شان را گرفته در جایی مطب می‌زنند و حاضر نیستند چند ساعتی دانش فوق تخصص خود را به دانشجویان یاد بدهند، بنابراین باید در توسعه دندان پزشكی عمومی وقت ویژه گذاشته شود.

اهمیت جامعه محور شدن آموزش‌های علوم پزشكی

نمكی با اشاره به عدم جامعه محور بودن آموزش‌های علوم پزشكی، خطاب به اعضای شورای آموزش دندان پزشكی و تخصصی كشور گفت: جامعه محور كردن آموزش دندان پزشكی كار شماست. دانشجو باید با رنج‌هایی كه مردم در حوزه دهان و دندان با آن مواجه هستند، آشنا شوند. این‌كه دانشجوی دندان پزشكی ما از روز اول رویای بروشورهای آن‌چنانی و تبلیغات پشت مجلات پروازهای خارجی برای خدمات زیبایی دهان و دندان را در ذهن می‌پروراند، هیچ‌كدام از مشكلات مردم در مناطق كمتر برخوردار را حل نمی‌كند. دندان پزشكان ما باید رنج خانواده‌های محروم و فرودست مملكت را درك كنند، باید این ساختار فكری تغییر كند و معلم می‌تواند این ساختار فكری را تغییر دهد، اما وقتی تفكر معلم كار ترمیمی و زیبایی و درآمدهای آن‌چنانی است، هیچ گاه نمی‌تواند روی ذهن دانشجو تاثیر مثبت بگذارد.

مصمم به اجرای طرح «هر خانه، یك پایگاه سلامت» هستیم

وزیر بهداشت در ادامه این نشست مجازی بیان كرد: مصمم به اجرای طرح «هر خانه، یك پایگاه سلامت» هستیم. در این طرح، دانشجوی پزشكی و دندان پزشكی از سال دوم باید متولی مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت در تعدادی از خانواده‌ها شود. این طرح بنده است و بر اجرای آن تاكید دارم تا امسال به ثمر برسد. دانشجوی دندان پزشكی باید به سمت جامعه محور كردن آموزش پیش برود. ما نمی‌خواهیم كلینیك محور یا مطب محور بودن را در حوزه دندان پزشكی رواج دهیم، بلكه درصدد هستیم جامعه محور بودن را در دندان پزشكی نهادینه كنیم. این تقاضا و دستور من است و قطعاً و یقیناً از همه شما خواهم خواست كه بر این مهم، همت گمارید. وگرنه شخصا ورود خواهم كرد و مطمئن باشید كه این انقلاب را در آموزش دندان پزشكی كشور ایجاد خواهم كرد. من به مردمان این سرزمین مدیون هستم كه از درآمدهای ملی دانشجویی تربیت می‌كنیم كه فقط به شكل مطب در بالای شهر خدمات زیبایی لوكس با قیمت‌های گران ارائه می‌دهد. این رسالت ما نیست. رسالت ما سلامت است، نه فقط اقتصاد و نه آن‌چه كه امروز در ذهنمان است. این موضوع نیازمند تغییر نگاه و تغییر رویكرد در آموزش دندان پزشكی كشور است.

نیازمند دندان پزشك خانواده هستیم

وی اظهار كرد: نكته دیگری كه باید به آن اشاره كنم این است كه ما همان گونه كه پزشك خانواده تربیت می‌كنیم، نیازمند دندان پزشك خانواده نیز هستیم. دندان پزشك خانواده در كنار پزشكی خانواده در سیستم ارجاع باید نقش‌آفرینی كند. از طرفی باید بحث ادغام دندان پزشكی خانواده و جامعه محور كردن خدمات دندان پزشكی در آموزش‌های دوره عمومی دندان پزشكی تدوین شود. در حال حاضر این موضوع وجود ندارد و اگر هم وجود دارد بسیار ضعیف است. بنابراین در دوره دندان پزشكی عمومی باید جامعه محور كردن آموزش‌ها در برنامه‌های آموزشی دانشجویان قرار گیرد.